Türkiye’de çalışanların sadece yüzde 18,1’i asgari ücretin iki katından fazla ücret alıyor. Bu oran özel sektörde yüzde 7,6’ya, özel sektördeki kadın çalışanlarda ise yüzde 4,9’a kadar geriliyor. İşte asgari ücret araştırmasının çarpıcı sonuçları…
Asgari ücret pazarlıklarının başlamasına kısa bir süre kalırken, Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DİSK-AR) bugün asgari ücretle ilgili çarpıcı bilgiler içeren araştırmasını yayımladı.
Rapora göre, Türkiye genelinde 2002’de asgari ücret altında bir ücret alanların oranı yüzde 24,4 iken 2022’de bu oran yüzde 33,8’e yükseldi.
Asgari ücretin yüzde 5 fazlası ve altı ücret alanlar 2002’de yüzde 27,8 iken 2022’de yüzde 37,5’e, asgari ücretin yüzde 10 fazlası ve altı ücret alanlar 2002’de yüzde 30,7 iken 2022’de yüzde 38,4’e yükseldi.
Asgari ücretin yüzde 20 fazlası ve altı bir ücretle çalışanların oranı 2002’de yüzde 39,1 iken 2022’de yüzde 54,8’e yükseldi.
2002’de asgari ücretin iki katından fazla bir ücretle çalışanların oranı yüzde 40,1 iken bu oran 2022’de asgari ücret ve ortalama ücret makasının daralması sebebiyle yüzde 18,1’e düştü.
ÖZEL SEKTÖRDE VE KADINLARDA TABLO DAHA KÖTÜ
Özel sektörde ise asgari ücretin iki katından fazla bir ücretle çalışanların genel oranı yüzde 7,6’ya kadar düştü. Kadın özel sektör çalışanlarında ise bu oran sadece yüzde 4,9’da kaldı.
Özel sektörde çalışan kadınların yüzde 54,5’i ise asgari ücretin bile altında ücret aldı.
Avrupa Birliği ülkelerinde ise asgari ücret ve civarında ücret alanların oranı sadece yüzde 4 oldu.
AVRUPA’DAN SON SIRALARDA
Avrupa İstatistik Ofisi’ne (Eurostat) göre Türkiye, Avrupa ülkeleri içinde en düşük asgari ücrete sahip beşinci ülke oldu.
Euro cinsi olarak yıllık ortalama brüt asgari ücret verilerine göre, Türkiye’de temmuz ayı itibarıyla asgari ücret 474 Euro olurken, Türkiye’den daha düşük asgari ücrete sahip ülkeler Makedonya (359 Euro), Arnavutluk (375 Euro), Bulgaristan (399 Euro) ve Sırbistan (461 Euro) olarak sıralandı.
2023’te AB ülkeleri içinde en yüksek asgari ücret aylık 2 bin 508 Euro ile Lüksemburg’da uygulanırken, bu rakam Almanya’da 1997 Euro, Hollanda’da 1995 Euro, Belçika’da 1955 Euro, İrlanda’da 1910 Euro, ve Fransa’da 1747 Euro, İspanya’da 1260 Euro, ABD’de 1.156 Euro, Yunanistan’da 910 Euro, Portekiz’de 887 Euro, Malta’da 835 Euro, Polonya’da 811 Euro ve Romanya’da 604 Euro oldu.
Euro cinsinden asgari ücret son 10 yılda (2013-2023) yıllık ortalama yüzde 1,6 oranında artarak Euro enflasyonu karşısında erirken, Romanya’da yıllık ortalama yüzde 12,9, Litvanya’da yüzde 11,2 ve Bulgaristan’da yüzde 9,7 oranında arttı.
2013’te Türkiye’den düşük asgari ücrete sahip 14 ülke varken, 2023’te bu sayı 4’e düştü.
TÜM MAAŞLAR ASGARİ ÜCRETE YAKINLAŞIYOR
Ülke çapında asgari ücretlileşme süreci hızlanıyor. Asgari ücret ile ortalama ücretler arasındaki makas kapanıyor.
2002 ve 2023 yılları arasında ortalama memur emekli aylığı 20,2 kat, ortalama kamu işçisi ücreti 24,7 kat ve en düşük işçi emekli aylığı 29,2 kat arttı. Ortalama memur maaşında 38,8 kat, en düşük esnaf emekli aylığında 50 kat ve en düşük memur maaşında 51,9 kat artış yaşandı. Buna karşın net asgari ücretteki artış 61,9 kat olarak gerçekleşti.
Böylece asgari ücret dışındaki emek gelirlerinin asgari ücrete oranı geriledi. Örneğin ortalama memur maaşı 2002’de asgari ücretin yüzde 213,6 fazlası iken 2023’te yüzde 96,6 fazlasına geriledi. Ortalama kamu işçisi ücreti 2002’de asgari ücretin yüzde 449 fazlası iken 2023’te yüzde 119’una düştü.
2005’te 31,5 CUMHURİYET ALTINIYDI, ŞİMDİ 9,5
TL’nin döviz ve altın karşısındaki yüksek değer kaybı, asgari ücretin göreli seviyesini de geriletiyor.
2005’te yıllık asgari ücret ile 31,5 Cumhuriyet altını alınabilirken günümüzde ortalama 9,5 Cumhuriyet altını alınabiliyor.
2000 yılında 2 bin 500 TL olan ilk vergi tarife dilimi baz kabul edilerek ilk vergi tarife dilimi asgari ücret artışı kadar artırılsaydı 2023’te ilk vergi tarife dilimi 219 bin 474 TL olacaktı ama hükümet vergi adaletsizliğine imza atarak ilk vergi dilimini şu an 70 bin TL seviyesinde tutuyor.
