2021 yılı itibarıyla dünya genelindeki ölümlerin yüzde 15’i kanserden kaynaklanıyor. Kanseranormal bir sistemin kontrolsüz büyümesiyle süregelen ve bütün vücudu etkileyebilen bir öbek hastalıktır. Yaşamı tehdit eden bu hastalıklar, artan nüfus ve yaşlanan toplumlarla beraber daha yaygın hale geliyor.
Sadece ümit verici bir reel var. Yaşa gore düzeltilmiş kanser ölüm oranları birçok ülkede azalmaktadır. Bu başarıda erken teşhis, ileri tedavi şekilleri, halk sağlığı kampanyaları ve risk faktörlerinin denetim dibine katılması büyük rol oynuyor.
AKCİĞER KANSERİ İLK SIRADA
Verilere gore akciğer kanseri dünya genelinde en sık ölüme yol açan kanser türüdür. Sigaranın bu tabloya tesiri açıktır. Bunu kolorektal, mide ve meme kanserleri takip etmektedir.
Erkeklerde akciğer kanseri birçok ülkede ilk sırada yer alırken birtakım bölgelerde prostat, karaciğer ve mide kanserleri ön plana çıkıyor. Hanımlarda ise tablo birazcık daha farkına varır. Meme kanseri yaygın ölüm sebepleri içinde öne çıkarken birtakım ülkelerde akciğer ve karaciğer kanserleri de ilk sıralarda yer ediniyor.
Kanser riski yaşla beraber katlanarak artıyor. DNA hasarı, bağışıklık sisteminin kilo vermesi ve risk faktörlerine maruz kalmanın artması benzer biçimde nedenler bu durumu açıklamaktadır. Bilhassa yaşlı nüfusun yoğun olduğu ülkelerde kanserden ölüm oranları daha yüksektir.
MİDE KANSERİ VAKALARINDA AZALMA
Bir zamanlar dünyada kanserden ölümlerin biri olan sebeplerinden kabul edilen mide kanseri, bilhassa gelişmiş ülkelerde trajik bir düşüş yaşadı. Amerika’de mide kanserinden ölüm payı 2021’de 1950’lere gore dokuz kat daha düşük.
Bu başarı pak su, daha iyi hijyen koşulları ve Helicobacter pylori bakterisine karşı verilen savaşım yardımıyla olası oldu.
SİGARA AKCİĞER KANSERİNİ ARTIRIR
20. yüzyılda sigaranın yaygınlaşması akciğer kanserini artırdı. Sigara içmek yalnız akciğer kanseri değil; mesane, böbrek, pankreas, mide, rahim ağzı benzer biçimde birçok organda kanser riskini arttırdı. İçerdiği kimyasallar vücudun tamir mekanizmasını dönem dışı bırakıp bağışıklık sistemini zayıflattı. Netice kontrolsüz mutasyonlar ve ölümcül tümörlerdi.
Sigaranın etkisiyle akciğer kanserinden ölümler 1950’den bu yana hızla arttı. Sadece mide ve kolorektal kanserler azaldı. Bu başarı, hijyendeki gelişmelere, tarama araçlarındaki ilerlemelere ve bakteriyel enfeksiyonlarla savaşım gücüne işaret ediyor.
Kanser Merkezi’nin küresel haritası değişiyor. Akciğer Kanserde artış ve mide kanserinde azalma, sağlık politikaların önemi gözler önünde seriyor. Sadece yaşlanan nüfusla beraber kanser gelecek yıllarda da ciddi bir tehdit olmaya devam edecek. Risk faktörlerinin azaltılması ve yeni tedavilerin geliştirilmesine yönelik çabalar bu mücadelede kilit rol oynayacaktır.
Bu tablo, kansere karşı mücadelede daha gidilecek uzun bir yol bulunduğunu sadece ilerlemenin olası bulunduğunu gösteriyor.