1960’lı yılların efsaneleşmiş chatbotu ELIZA, 60 sene sonrasında tekrar hayata döndü. Massachusetts Teknoloji Enstitü’den (MIT) Joseph Weizenbaum tarafınca geliştirilen ve suni zeka tarihinin temel taşlarından biri olarak önde gelen ELIZA, Stanford Üniversitesi’nin emekleri ve MIT araştırmalarıyla kodlandı.
ELIZA, ismini George Bernard Shaw’un meşhur oyunu Pygmalion’daki Eliza Doolittle karakterinden almıştır. Sıradan bir yapıya haiz olması durumunda kullanıcı ile sınırı olan bir müzakere gerçekleştirebilmektedir. Bilhassa “terapist” modülü kullananların romantik ifadelerini daha derinlemesine keşfetmelerine imkan tanıyor. Sözgelişi, “Tüm erkekler aynıdır” diyen bir kullanıcıya ELIZA, “Hangi gözünden?” diye sorar. sorarak sohbete devam etti.
KAYIP KODLAR BULUNDU
Weizenbaum’un eski bir programlama dilinde yazılmış özgün ELIZA kodunun uzun süreden beri yitik olduğu düşünülüyordu. Sadece 2021’de Stanford Üniversitesi’nden Jeff Shrager ve MIT arşivcisi Myles Crowley, Weizenbaum’un şahsi arşivlerinde kodun tamamını bulmaya başladı. Shrager ve kadrosu, kodu tekrar düzenleyerek ELIZA’yı hayata döndürdü.
Shrager bu projeyi “suni zekanın iyi mi erken şekillendiğini tahmin etmek için benzeri olmayan bir fırsat” olarak tanımlıyor. ELIZA’nın suni zeka tarihli önemine vurgu icra eden Shrager, “Bilgisayar bilimcilerinin kodlarına haiz olmak onların fikir süreçlerinin kaydına haiz olmak gibidir” diyor.
MODERN VE ESKİ BİRLEŞİM
İade edilen ELIZA, özgün versiyona sadık kalınarak tasarlandı. Araştırmacılar, sayılarla alakalı bir hata sebebiyle programın çökmesine yol açan problemi özgün kodda düzeltmeyi tercih etti. Shrager bu kararını “Mona Lisa’daki bir fırça darbesini düzeltmek benzer biçimde” diyerek beyan etti.
Yeni ELIZA, eski koduyla neredeyse aynı yanıtları veriyor sadece çağdaş suni zeka araçlarından değişik olarak kullanıcılarının ifadelerinin derinlemesine araştırılmasına odaklanıyor. Shrager, ELIZA’nın en mühim hususi durumunu “dinlemek” olarak tanımlıyor. Günümüzün söyleşi botları cümleleri tamamlamaya çalışırken, ELIZA kullananların konuşmaya devam etmesine imkan tanıyor.
Yargıcı değerlendirmesinden geçemeyen bu emek verme arXiv platformunda gösterildi. ELIZA’nın hayata döndürülmesi, günümüzün suni zeka sistemlerinden daha azca hataya aleni ve daha azca önyargılı olan eski teknolojilere olan ilgiyi artırabilir.
Weizenbaum’un 60 sene önceki insan-bilgisayar bağlantısı, suni zekanın bugün nerede bulunduğunu daha iyi anlamamıza destek oluyor. ELIZA, dinleme odaklı yapısıyla çağdaş chatbotlara esin vermeye devam ediyor.