Makedonya Kral Byk skender’in kumandanlarndan Antigonius Monophthalmos tarafndan M.. 316’da kurulan Bithynia, Roma, Bizans, Seluklu ve Osmanl medeniyetinin izlerini bugn hala belirgin olarak tayan Bursa’nn znik ilesinin her kesinden tarih fkryor.
M.S. 2’nci yzylda yaptrlan ve arkeolojik kazlarda blgedeki yaam izlerinin M.. 6’nc yzyla kadar uzand belirlenen znik tiyatrosu, Roma dnemine ait Anadolu’nun ayakta kalan en grkemli eserlerinden biri.
2015 ylndan bu yana Bursa Bykehir Belediyesi’nin sponsorluunda kaz almalarnn srd ve dz bir alana ina edilerek tonozlarla ykseltilmesi sebebiyle mimari adan Trkiye’deki tek rnek olan tiyatro, M.S. 2’nci yzylda Roma mparatoru Trajan tarafndan Bithynia Valisi olan tarihi ve yazar Plinius’a yaptrld. Bir dnem gladyatr dvlerine ev sahiplii yapan tiyatro, Hristiyanln ardndan tiyatronun yasaklanmasyla birlikte dini alan olarak kullanld. 358, 362 ve 368 yllarndaki byk depremlerde zarar grp onarlan tiyatro, znik’in savunulmas iin feda edilirken, tiyatrodan sklen paralar surlarn glendirilmesinde kullanld. Kltr ve Turizm Bakanl’nn izniyle ilk olarak 1980 ylnda kaz almalarnn balad Roma Tiyatrosu’ndaki kazlar, Bursa Bykehir Belediyesi’nin devreye girmesiyle 2016 ylndan itibaren Dokuz Eyll niversitesi Arkeoloji Blm’nn bakanlndaki bir ekip tarafndan srdrlyor.
Dokuz Eyll niversitesi Arkeoloji Blm retim yesi Roma Tiyatrosu Kaz Bakan Prof. Dr. Aygn Meri, “znik Roma Tiyatrosu’nda 2016 ylndan beri kaz bakanl yapyorum. znik Roma Tiyatrosu, Kltr ve Turizm Bakanl izinleri ve destekleriyle, Bursa Bykehir Belediyesi’nin katklaryla kazlar devam ediyor. Buras zel ve nemli bir tiyatro. M.S. 2’nci yzylda mparator Traian tarafndan ina ediliyor ve Anadolu’da tamamen dz bir alana tonoz mimarisi ile ykseltilerek yaplan ilk ve tek tiyatrodur. M.S. 2 ve 3’nc yzyllarda dnemin moda oyunlar olan gladyatr oyunlar ve dier oyunlarn oynand biliniyor. 3 ve 4’nc yzyllarda, 5 ve 6’nc yzyllara kadar dini amalarla kullanld biliniyor. 8’inci yzyldan sonra terk ediliyor. Bu tiyatro yapsnn talar, znik surlarnn yapm iin kullanlyor. 12 ve 13’nc yzyllarda buralarda kiliseler ina ediliyor. zellikle 15’inci yzyldan sonra znik ini retimiyle buraya birok frn ina ediliyor. 16 ve 17’nci yzyllarda zellikle korunakl tonozlara ina edilmi ini frnlar buras iin nemli hale geliyor. 17’nci yzyldan sonra ini ustalarnn stanbul’a tanmasyla buras terk ediliyor. Bu blge deprem blgesi olduu iin tiyatro birok deprem geiriyor. 6’nc yzyldaki byk deprem sonucunda terk ediliyor. Tiyatro, 1980’li yllardan beri kaz almalarnn devam ettii bir yerdir. Kltr ve Turizm Bakanl’nn katklaryla almalar devam ediyor. 2016 ylndan bu yana Kltr ve Turizm Bakanl, Bursa Bykehir Belediyesi, znik Belediye Bakanl ve zellikle Trk Tarih Kurumu’nun destekleriyle sre biraz daha hzland. Ulatrma ve Altyap Bakan Sayn Abdlkadir Uralolu’nun, Bursa Bykehir Belediye Bakan, znik Belediye Bakan ve dier protokol yeleriyle birlikte tiyatro halkn ziyaretine ald. Artk insanlar gelip tiyatroyu gezebilirler” dedi.
