Not: Bu makale her ikisi için de büyük spoiler içerir. Bıçaklar Çıktı Ve Cam soğanı.
Rian Johnson’ın Cam soğanı adından da anlaşılacağı gibi katmanlı. Bir bakıma, ünlü dedektif, oyuncu kadrosu ve saat 10 yönünde sönen ışıklarla tamamlanan, çok gezilmiş gizem kurgu türünde ustaca bir egzersiz. Bir diğerinde, paranın ve gücün yozlaştırıcı etkisine dair açık sözlü bir sosyal yorum. Bir katman daha derinde, sosyal yapılar hakkında daha da çekici bir yorum için gizemli senaryoyu tersyüz eden, genel beklentilerin son derece tatmin edici bir tersine çevrilmesidir.
Ancak filmin merkezinde uygunsuz bir gerçek var, o kadar açık bir şekilde gizlenmiş ki görmesi neredeyse imkansız olan bir gerçek. Ve eğer bu gerçeklikle boğuşmazsak, filmin dönüştürücü gücünü çalarız.
Cinayet Gizemi
Anlatı inceliklerini bir kenara bırakırsak, Rian Johnson’ın sosyal yorumu sofistike ama pek incelikli değil.
Herhangi bir Rex Stout, Agatha Christie veya Dorothy L. Sayers okuduysanız, kendinizi Benoit Blanc dünyasında evinizde bulacaksınız. İçinde Bıçaklar Çıktı, Yaşlanan patriklerinin parası için kavga eden gıybet eden akrabalarla dolu gıcırdayan bir malikanemiz var, sadece onun sadece vahşice öldürülmediğini, aynı zamanda onları vasiyeti dışında yazdığını da buluyor. Daha sonra Cam soğanıİzole bir adada toplanmış, ancak ölmeye başlamak için bir dizi karakterimiz var. Her iki durumda da Blanc devreye girer, gizemi çözer ve Hercule Poirot’nun kendisini bile etkileyecek gösterişli bir gösterişle gerçeği ortaya çıkarır.
Ancak Johnson, bir tür hikaye anlatıcısından daha fazlasıdır ve mecazlarını ustaca büküp yeni ve ilginç şekillere katlamayı başarır. Örneğin, “yiğit yardımcı” karakteriyle neşeli cehennemi oynuyor. İçinde Bıçaklar Çıktı, Blanc’ın Watson’ı, kendisinin (yanlış bir şekilde) katil olduğuna inanan, kurbanın Hispanik hemşiresi Marta Cabrera’dır. Daha sonra Cam soğanıBlanc, katilin ilk kurbanı Andi Brand’in ikiz kız kardeşi Helen Brand adlı Afrikalı-Amerikalı bir öğretmenle iş birliği yapar. Filmin ilk yarısı boyunca Helen’in Andi olduğuna inandırıldık. Ardından, vurulup öldürüldükten sonra, geçmişe dönüş yoluyla gerçek Andi’nin aslında birkaç gün önce evinde öldürüldüğünü ve adadaki “Andi”nin aslında Blanc ile birlikte onu yakalamak için çalışan Helen olduğunu keşfediyoruz. kız kardeşinin katili. Daha sonraHelen’in adadaki cinayet girişiminden sağ kurtulduğunu ve kız kardeşini öldüren Musk benzeri milyarder Miles Bron’a karşı başka bir gün savaşmak için yaşadığını keşfediyoruz.
Her iki filmde de Johnson, güçlü bir etki yaratacak şekilde katil, cinayet kurbanı, müvekkil ve dedektifin sırdaşı rollerini çökertir ve karıştırır. Ve bu etkinin en güçlü olduğu yer, Johnson’ın gizem türündeki temel bir kinayeyi ele almasında: bilgili dedektifin büyük ifşası.
Yeni Bir Dedektif Türü
Şimdi iki kez, Benoit Blanc’ın ceketini silktiğini, kollarını sıvadığını ve katilin maskesini düşürdüğünü gördük, ancak hiçbir somut kanıt olmaksızın hakkında çılgınca teoriler savurduğu için alay konusu oldu. Ve şimdi iki kez, katili adalete teslim eden, ortağının belirleyici eylemi oldu. İçinde Bıçaklar ÇıktıMarta, katili kayıtlı bir itirafta bulunması için kandırır. Ve Cam soğanıHelen, sadece görkemli evini değil, aynı zamanda orijinalini de yok etmek için katilin kendi hatalı “geleceğin yakıtını” kullanıyor. Mona Lisakibiriyle Louvre’dan kiralamıştı. Kusurlu ürünü yüzünden başyapıtı mahvolan Miles Bron’un kariyeri sona erer ve itibarı yerle bir olur.
Sherlock’ların, Poirot’ların ve Wimsey’lerin ve dünyanın beyaz-erkek-dedektif-isimlerinin, çözülen başka bir davanın ödülünü almak için gururla podyuma çıktığı bu kritik an, Blanc (soyadı “beyaz” anlamına gelir) düşünülemezi yapar. Sessizce sahne ışıklarından uzaklaşıyor ve işçi sınıfından, etnik azınlıktan bir kadını merkez sahneye çıkarıyor.
Blanc, bu şekilde, dedektifler panteonuna yeni ve ilgi çekici bir ektir. Onun adı, uygun bir şekilde Benoit’tir: “kutsama” veya daha doğrusu, “iyi konuşan”. Bazı eski moda ayinlere aşina olanlarımız, “kutsama”da olduğu gibi Latince “Benedictus” biçimini tanıyacaktır. Benoit Blanc iyiyi konuşmak, doğruyu söylemek için var ama gücünün bittiği yer burası. Harekete geçmek Marta ve Helen’e düşer.
Bu tersine çevirme daha açık ve daha dokunaklıdır. Cam soğanı. Üzgün ve mağlup, temel kanıtları yok edilmiş ve diğer tanıklar sessizliğe gömülmüşken, Helen sendeleyerek Benoit’e doğru sendeleyerek, “Blanc, bir şeyler yapmana ihtiyacım var!” Beyaz bir adama adalet için yalvaran siyahi bir kadın. Pek orijinal bir sahne değil. Ancak Blanc, gözle görülür bir şekilde kalbi kırılmış bir şekilde, “Sana gerçeği verdim. Benim yetki alanım burada bitiyor. […] Elimden birşey gelmez.” Anlatıyı hakikatten adalete taşıması gereken Benoit değil, Helen’dir. Bu yüzden onu onaylıyor, cesaretlendiriyor, ona kötü adamın son derece yanıcı süper yakıtından bir parça veriyor ve gidiyor.
Sonra Helen dükkanı mahveder.
Garip Gerçek
Anlatı inceliklerini bir kenara bırakırsak, Rian Johnson’ın sosyal yorumu sofistike ama pek incelikli değil. Her iki filmde de zengin, kendini beğenmiş düzenin yerini güçsüzler alıyor. Sistematik adaletsizliğin yılanı döner ve kendi kuyruğunu ısırır. İlkler son, sonlar ilk. Hıristiyanların kolayca tatmin edici bulabilecekleri bir anlatı yapısıdır. Eski Ahit peygamberleri gibi, Benoit Blanc da doğruyu iktidara söylüyor, haksız zenginlere putperestlikleri, açgözlülükleri ve fakirlere ve yabancılara kötü muameleleri için nutuk atıyor. Helen, İsa’nın tapınağı temizlemesi gibi cani bir milyarderin kariyeri boyunca alevli bir yıkım yolunu keser.
Ve her ikisinin de sonucuna göre Bıçaklar Çıktı Ve Cam soğanı, imtiyazlılar Yakup 1:10b-11 kadar hiçbir şeye benzemez: “Ottan bir çiçek gibi geçip gidecek. Çünkü güneş kavurucu sıcağıyla doğar ve otları kurutur; çiçeği düşer ve güzelliği yok olur. Aynı şekilde zengin adam da uğraşlarının ortasında kaybolup gidecek” (ESV). Kısacası, Benoit’in maceraları, derinden parçalanmış bir evrende yaşamaya devam ederken bize tadını çıkarabileceğimiz kurgusal bir evren sunuyor.
Ve sonra krediler yuvarlanıyor.
Ve benim gibi filmi sinemalarda izlemek yerine internet üzerinden izlediyseniz, yerleşik gücü alt üst etmeyle ilgili bu güzel yıkıcı filmi size kimin sağladığını anında hatırladınız: güçlü. Bıçaklar Çıktı bir Amazon Prime yapımıydı, liderliği Helen Brand’den çok Miles Bron’a benzeyen bir şirket. Franchise daha sonra Netflix tarafından en güzel kuruşlara satın alındı., Bron’un askıları gibi, bir çift dev pantolon için hurda başlangıç botlarını çoktan terk etmiş bir şirket. Yeterince ironik bir şekilde, zenginler ve güçlüler, zenginlere ve güçlülere saldıran sanattan cömertçe yararlanıyor.
Bu bağlamda Johnson’ın filmlerinden ne anlamalıyız?
İşini sadece ekmek ve sirkler, zayıf ve fakirler için dileklerin yerine getirilmesi, onları uysal tutmaya yetecek kadar yüksek bir doz dopamin, küçük saatlerini yumruklamalarını ve küçük çarklarını döndürmelerini sağlamak olarak yazabiliriz. Benim açımdan bu, hem çok aşırı hem de çok kolay bir yanıt gibi görünüyor, sanat himayesinin etik karmaşıklıklarını fazlasıyla basitleştiriyor. Rian Johnson’ı yeni bir Vaftizci Yahya olarak adlandırmak küstahlık olur, ancak onu Sezar’ın kucak köpeği olarak adlandırmak da eşit derecede hedef dışı olur. Sistemik kötülüğe direnme teması, filmlerinin çoğunda temel bir unsurdur. Lüper Ve haydut birve siyasi gücün dinamiklerinin yeterince farkındadır. aile ayrıcalığının kişisel olarak kendisine nasıl fayda sağladığını kolayca kabul edebilir. Hem sanatı hem de kişisel hayatı, Adam’ın hizmetinde bilinçli bir sahtekarlıksa, o zaman eylemi inanılmaz derecede iyidir.
Ek olarak, inanç geleneğimin değer verdiği dini sanatın büyük bir kısmı, en iyi ihtimalle ruhsal yenilenmesi pek olası olmayan adamlar tarafından yaptırılmıştır. Ahlaksız adamların maddi desteği, herhangi bir işi nesnel değerinden mahrum etmeye yetiyorsa, o zaman aynı ahlaki darbe onu yok edecekti. Cam soğanı tutarlı bir şekilde uygulanırsa Sistine Şapeli’ni yok ederdi.
Yine de bu, göz ardı etmeyi göze alabileceğimiz bir dinamik değil. Sistemik adaletsizliğin sürekli baskısı ve toplumsal kötülüklerin suç ortağı olduğumuza dair dırdırcı kaygı, kültürümüzde, özellikle de bir şekilde veya tarzda Mesih’in uzlaşma hizmetine katılmayı arzulayanlarımız için gerçek korkulardır (2). Korintliler 5:11-21), Tanrı’nın krallığının geldiğini ve gökte olduğu gibi yeryüzünde de O’nun isteğinin gerçekleştiğini görmek için (Matta 6:10). Ve Jeff Bezos gibi adamların Benoit Blanc gibi karakterler üzerindeki gölgesi, bu korkuları sadece birkaç eğlenceli saatle kovmakla kazanılacak çok ama çok iyi para olduğunu rahatsız edici bir şekilde hatırlatıyor.
Kendi bakış açımdan Johnson’ın, Bezos’un ya da Daniel Craig’in ahlaki niyetiyle konuşamam. I. Elizabeth gibi ben de “insanların ruhlarına pencereler açma” yeteneğinden ve arzusundan yoksunum. Ama Johnson’ın işini, onunla tatmin olmayı reddederek mümkün olan en iyi şekilde yapacağımızı düşünüyorum. Eğer bu filmler gerçekten de bizi eylemsizliğe sürüklerken suçluluk ve korkumuzdan kâr sağlamaya yönelik sinsi bir umutla herhangi bir şekilde finanse edildiyse, o zaman ahlaki olarak bu umutları yıkmak zorundayız. Eski Ahit peygamberlerinin yankılarını duymak ve adaletin bir nehir gibi akıp gitmesini sağlamak için gerekli ölçülebilir adımları atmak biz izleyicilere, insanlara, Kilise’ye bağlıdır (Amos 5:24). Claire Debella’nın ikiyüzlülüğünü yeren bizler, ikiyüzlülere mi oy veriyoruz? Biz, Birdie Jay’in ter dükkanlarına alay eden bizler, ter atölye kıyafetleri mi alıyoruz? Zavallı Peg’in kötü muamelesine iç çeken bizler, kendi ofislerimizde belalı idari asistanları mı savunuyoruz? mesajları Cam soğanı güçlü ve zorlayıcıdır, ancak gerçeğin söylenmesiyle adaletin yönetimini karıştırmamalıyız.
Benoit’in bize mesajı, Helen’e mesajıdır: Doğruyu söylüyor ama harekete geçecek gücü yok. WH Auden’in sözleriyle “şiir”, “hiçbir şeyin olmasını sağlamaz.” İnsanlar yapar.