Konser işçilerinin hakları konusundaki mücadelede, Fransa kendi kurallarına göre oynuyor. AB bir yola doğru giderken, blok çapında yasa Platform çalışanlarının haklarını güçlendiren Paris, esnek işçi temsilcileri ve platformlar arasında toplu pazarlık getirerek gelecekteki direktiften kaçınmayı umuyor.
İskandinav ve Alman ortaklarıyla karşılaştırıldığında, Fransa’nın sosyal haklar söz konusu olduğunda güçlü bir toplu pazarlık geleneği yok. Fransa’da platform çalışanlarının kendi adlarına temsil edecekleri kuruluşları seçtikleri bir süreç olan mevcut ‘sosyal diyalog’ dengesiz olmakla suçlanıyor.
Esnek işçileri temsil eden bazı yeni kuruluşlar, Fransız hükümetinin onayıyla deneyimsiz olmakla ve platformun çıkarlarını savunmakla suçlanıyor.
Sürücüler ve kuryeler platformlarını temsil eden Fransız yetkililer – Uber, Deliveroo, Stuart, “Dünyanın geri kalanında olmayan benzersiz bir şey üzerinde çalışıyoruz” [a state-owned delivery start-up] ve daha fazlası – ve FNAEbu yeni işçi örgütlerinden biri, EUobserver’a söyledi.
Müzakereleri denetleyen idari organ başkanı Joël Blondel, geçen Ekim ayında başlatılan toplu pazarlığın “platformların iş modelini korurken işçiler için sosyal haklar ve daha iyi çalışma koşulları üzerinde anlaşmayı” amaçladığını söylüyor.
Hangi iş modeli? Blondel, “Çalışanlar yerine kendi hesabına çalışanlarla çalışmaları ve onları müşterilerle temasa geçirmeleri gerçeği,” diyor. Şu anda, Avrupa’daki çoğu ülkede olduğu gibi, Fransız geçici işçiler, sosyal yardımlardan yararlanmayan bağımsız işçilerdir ve platformların sosyal güvenlik ücretlerinden kaçmasına izin verir.
Blondel’in sözleri, Paris’in sözde bir “istihdam karinesi” sağlayan platform işçilerine ilişkin bir AB yasası için bir komisyon teklifinden kurtulmak için Brüksel’de çabalarken, sürpriz olmadı. Platformun sorumluluğunda böyle bir ilişkinin olmadığını kanıtlama yükü ile, belirli kriterleri karşılamaları halinde konser çalışanlarının çalışan olarak yeniden sınıflandırılmasını sağlayacaktır.
AB milletvekilleri tarafından kabul edilirse, gelecekteki direktif sol ve işçi sendikaları için bir zafer olacaktır.
Şubat ayında Avrupa Parlamentosu’nda savaşın ilk turu kazanılmıştı, ancak AB konseyinin hala bir pozisyon üzerinde anlaşması gerekiyor. Ve Paris, Fransa’da toplu pazarlığı zorlamanın, ülkenin gelecekteki AB yasalarından vazgeçmesine yardımcı olacağını umuyor.
Çekya’nın başkanlığında 27 üye ülkenin görüştüğü uzlaşma bu anlamda şimdiden bir hüküm sağladı. Ve Fransa şu anda İsveç başkanlığındaki görüşmelerde “istihdam varsayımına” bir çıkış kapısı olarak toplu iş sözleşmelerini sürdürmek için çalışıyor.
Perde arkasında, platformlar Fransız hükümetine minnettar; ne de olsa iş modelinizi alt üst eden bir AB yasasına karşı çıkmaktansa toplu pazarlık yoluyla kendi kurallarınızı oluşturmak daha iyidir.
Pazarlıkta görüşlerinizi empoze edecek kadar ağırlığınız varsa daha da fazla. Fransa’da işçiler tarafından seçilen sendikalar, ekonomik sektör veya işletme bazında düzenlenen toplu pazarlıklarda işverenlerle müzakere etmek üzere temsilcilerini gönderiyor.
Ancak, hükümet platform çalışanlarının haklarıyla ilgili müzakereleri başlatmaya karar verene kadar, güçlü Büyük Teknoloji platformları karşısında bir boşluktan başka bir şey yoktu.
Serbest meslek sahipleri olarak şoförler ve kuryeler kendilerini temsil eden herhangi bir sendikaya sahip değillerdi. Bu nedenle Paris, seçimler düzenlemeye ve esnek çalışanlar için çalışan hakları talep etmeye eğilimli merkezci CFDT ve aşırı sol CGT gibi geleneksel sendikaların yanı sıra serbest mesleği destekleyen yeni gelenlere kapıları açmaya karar verdi.
Truva atları?
Seçimler başarılı olmadı. Kayıtlı 84.000 kurye ve 40.000 sürücüden, kuryelerin yüzde ikisinden azı ve sürücülerin yüzde dördü, pazarlık sırasında çıkarlarını savunmayı amaçlayan kuruluşları seçmek için geldi. İşçilerin yalnızca yüzde 10,3’ünün bir sendikaya üye olduğu ve özellikle kuryeler başta olmak üzere bir miktar kayıt dışı çalışmanın olduğu ekonomide yeni bir sektör olan platform işçiliği için düşük katılım sürpriz olmadı.
Fransız toplu pazarlık sürecinin başlama şekli Brüksel’de şaşkınlık yarattı. Esnek ekonominin sözde ‘sarı sendikalara’ yol açmasından korkan bazı Avrupa komisyonu yetkilileri [Trojan horses effectively defending the business interest] – Fransız sendika sahnesinde ortaya çıkan yeni örgütleri inceliyor.
Bir yetkilinin EUobserver’a söylediği gibi, bu sendikalar “meşruiyetlerini sorgulayan diğer sosyal ortaklarla gerilim yaratıyor ve biz onların işçilerden değil işletmelerden yana anlaşmalar yaptıklarını düşünüyoruz”.
Blondel, yönetiminin, seçilememesine rağmen, bir iş dünyası federasyonu olan FNTR’nin seçimlerde işçi tarafında yer almasına izin verdiğini gizlemiyor.
Seçimlerin kazananları arasında yer alan FNAE, CGT müzakerecisi Ludovic Rioux tarafından platformlardaki köklü müzakereciler önünde “deneyimsiz” ama aynı zamanda “sahadaki kuryelerle bağlantısı kopuk” olarak tanımlanıyor. “Pek çok kurye genellikle platformlarının hesaplarını başkalarına devreder. Statükonun korunması bu hesapların gerçek sahiplerinin çıkarınadır” diye açıklıyor.
Ve CGT gibi sektörde serbest mesleğin son bulmasını isteyen bir sendikadan temsilci seçilmemesi.
Université de Rennes’de işçilerin korunmasını araştıran Josepha Dirringer, “Bölünmüş bir sendika cephesi ile bu toplu pazarlık dengesiz,” diye uyarıyor. “FNAE gibi bir kuruluş, kendi hesabına çalışanları temsil ettiğini iddia ediyor, yani bu, işi temsil ettiği anlamına geliyor. İş kanununa uygun toplu pazarlık hakları olup olmadığı merak edilebilir.” Dirringer’e göre ekonomik kurallar geçerli olmalıdır. “Firmaların diğer şirketlerle bir fiyat üzerinde anlaşmasına kartel fiyatlandırması denir ki bu rekabet otoriteleri tarafından yasaklanmıştır”.
Araştırmacı, Fransız hükümetinin platformlar lehine toplu pazarlığı istismar ettiğini düşünüyor, bu da konser işçilerinin sahada gerçekten yaşadıklarından çok uzak. Onlar için daha fazla sosyal korumayı ve toplu pazarlık kurallarına saygı gösterilmesini savunuyor. “AB kısa süre önce serbest meslek sahiplerinin toplu pazarlığa katılma olanaklarını gevşetmiş olsa bile, Fransa’da son zamanlarda sürücüler için kararlaştırılan ücret, benim gözümde hala rekabet kuralları kapsamındadır”.
Macron ve Uber Dosyaları
Geçen Ocak ayında, sürücülerin arabulucuları ve platformlar tarafından her ücret için bir asgari ücret kararlaştırıldı. Serbest mesleği savunan kuruluşların gözünde müzakerelerin başarılı bir ilk sonucuydu. Uber, piyasadaki en düşük ücreti – 6 € – uyguluyordu ve toplu pazarlık, ücret mesafesi ne olursa olsun bunu 7,65 €’ya çıkardı. Bugün tüketici için nihai fiyat, Uber’in komisyonu dahil edildikten sonra 10,20 €’dur.
CFDT, saat başına asgari ücret talep eden anlaşmayı imzalamayı reddetti, ancak sendika azınlıktaydı.
Çalışan olarak sınıflandırılmak isteyen sürücüler için bekleyen birkaç davası olan avukat Jérôme Giusti, “Konser ekonomisi, düşük kaliteli istihdam olsa bile Fransız hükümetinin tam istihdam elde etme stratejisinin bir parçası” diyor. “Fransa’da toplu olarak müzakere edilen haklar, işçileri asla işçiymiş gibi koruyamaz”.
Uber Dosyaları Uber ve dönemin ekonomi bakanı Emmanuel Macron’un platformu ve iş modelini Fransız pazarına kabul ettirmek için nasıl birlikte çalıştıklarını gözler önüne serdiler.
Ancak bugün Paris’in stratejisi yalnızca AB milletvekillerinin baskısı altında değil, aynı zamanda ulusal yargıçlarla da başa çıkmak zorunda. Fransa’nın ceza ve hukuk davalarına bakan en yüksek mahkemesi olan Yargıtay, 2020’de ve yine geçen Ocak ayında Uber için çalışan bazı sürücüleri çalışan olarak sınıflandırdı.
Blondel, kararların etkisini en aza indirdi: “Mahkemeye başvurmak için konser işçilerinin büyük bir hareketi yok”.
Aynı şekilde Uber’in Fransa’daki genel müdürü Laureline Serieys, çoğunun serbest meslek sahibi olarak kalmak istediğini söylüyor. Serieys EUobserver’a “Bir çalışan sistemini savunanlar daha fazla sosyal koruma istiyorlar. Ben buna karşı değilim,” diyor, “Fakat işçilerin daha fazla sosyal korumadan yararlanırken bağımsız olabileceği yeni bir dünya icat etmeliyiz. mevcut Fransız toplu pazarlık”.
Bu, platformun çıkarlarını savunmak için Brüksel’de lobi yapan bir hükümetle – en azından iş açısından – yeni bir Fransız devrimi oluşturuyor gibi görünüyor.