Cristian Gherasim, Ukrayna’nın tahılını ülkeden nasıl çıkaracağını yeniden düşünme ve yeniden yapma konusundaki başarısızlıkların, Avrupa’daki savaş çabalarını ve güvenliği ciddi şekilde baltalayacağını yazıyor.
Geçtiğimiz iki hafta boyunca, Macaristan, Polonya, Slovakya ve Bulgaristan’ın tarifesiz Ukrayna tahıllarına yasak koyduğuna veya buna çok meyilli olduğuna dair raporlar görmeye devam ettik.
Ve zamanlama daha kötü olamazdı. Rusya, talepleri karşılanmazsa Karadeniz tahıl anlaşmasını bitirmekle tehdit ediyor.
Yaklaşık 28 milyon ton Ukrayna tahılının ihraç edildiği anlaşmanın süresi 18 Mayıs’ta dolacak ve Rusya, yenilemeyi görüşmeden önce mümkün olan her tavizi sağmaya istekli görünüyor.
Moskova savaşının başlamasıyla birlikte ülkeler, dünyanın en büyük ikinci tahıl üreticisi olan Ukrayna’nın mallarını çıkaramayacağından korktukları için tahıl fiyatları fırladı.
Yaz boyunca, BM ve Türkiye’nin aracılık ettiği Karadeniz Tahıl Girişimi, Kremlin’in işgalden sonraki aylarda Ukrayna’nın tahıl ihracatını durduran deniz ablukasını kaldırarak dünya çapında bir gıda krizi korkusunu hafifletti.
İşler biraz normalleşmiş gibi görünse de, sorun şimdi yeniden su yüzüne çıktı ve savaşın başlangıcından bu yana görülmemiş yeni bir karmaşıklık düzeyine ulaştı.
Buraya nasıl geldik?
Rusya’nın Karadeniz Tahıl Anlaşması’na katılma anlaşması, hiçbir zaman ulusların gıda kıtlığıyla baş etmelerine yardımcı olmakla ilgili değildi; çeşitli tavizler.
Anlaşmanın Rusya’nın Truva atı gibi davrandığı iddia edilebilir – Ukrayna ve Avrupa’nın güvenliği için zararsız ama zehirli görünmek için yapılmış.
Böyle bir hilenin işaretleri, geçen ay anlaşmanın yenilenmesinden sonra ortaya çıkmaya başladı.
23-24 Mart Avrupa Konseyi toplantısında BM genel sekreteri Antonio Guterres, Rusya’nın son haftalarda daha az işbirlikçi hale geldiğini ve Karadeniz Tahıl Girişimi’nin gelecekte güvence altına alınabileceğinden hiç emin olmadığını açıkladı.
Rusya dışişleri bakanlığı, inisiyatifi genişletme kararının Rusya’nın çeşitli taleplerinin yerine getirilmesine bağlı olacağını duyurdu.
Peki ya çalınan boru hattı?
Uluslararası SWIFT ödeme sistemi üzerinden işlem yapma yasağının kaldırılması ve makine ve yedek parça tedariğinin yeniden başlamasıyla birlikte, gübreleme şirketlerine yönelik yaptırımların kaldırılması gündeme geldi.
Yani Rusya, “Togliatti-Odessa” amonyak boru hattının yeniden açılması konusunda kararlı.
Boru hattı, Rusya’daki TogliattiAzot tesisinden Odesa’ya yılda yaklaşık 2,3 milyon ton amonyak taşıdı.
Ukrayna’nın işgalinden kısa bir süre önce, TogliattiAzot ve tüm varlıkları, yaptırım uygulanan Rus oligark Dmitry Mazepin tarafından Rus hükümetinin desteğiyle gerçekleştirilen silahlı bir baskında çalındı.
Yasadışı baskın, İrlanda’da devam eden büyük bir davaya konu olmaya devam ediyor. Boru hattı yeniden açılırsa, Rusya’nın savaş sandığına ve Ukrayna ve Avrupa’ya savaş açma çabalarına yıllık tahmini 3 milyar doların (2,7 milyar avro) üzerinde bir gelir getirecek.
Herhangi bir çözüm var mı?
Rusya, herkesi meşgul etmek, teşvik etmek ve alternatif aramaktan uzak tutmak için anlaşmayı kısa vadeli – yalnızca 60 gün – uzatma teklif etti.
Ukrayna’nın ithalat vergileriyle tehdit edilmesi ve Türkiye’nin iç sıkıntılardan dolayı zayıflamasıyla Rusya, Avrupa ve Ukrayna’nın müttefikleri üzerindeki taleplerini yerine getirmeleri için baskısını artırıyor.
Tek çıkış yolu, Rusya destekli bir ticaret anlaşmasına olan bağımlılığı azaltmak.
Ukrayna, müttefikleriyle birlikte ilk günden itibaren alternatif yolları keşfetmeli ve Karadeniz Tahıl Anlaşması’na bağımlılığı sınırlandırmalı, ancak her şey bitmiş değil.
Romanya, Ukrayna’dan gıda ithalatını yasaklayan Bulgaristan, Macaristan, Polonya ve Slovakya’ya katılmayarak Ukrayna ihracatına yardımcı olmak için şimdiden önemli adımlar attı.
Tuna nehri üzerindeki mavnalar tahılı Orta Avrupa’ya veya Romanya’nın Karadeniz’deki Köstence limanına taşıyordu.
Haziran 2022’de Ukrayna ile Moldova arasındaki Berezyne-Basarabeasca demiryolu bağlantısının Ukrayna kargolarının ihracatı için yeniden açılmasıyla alternatif arayışlarında bazı küçük adımlar atıldı.
Brüksel ne yapabilir?
AB’nin adım atması ve daha fazla demiryolu gelişimine, yani kıta boyunca uygun bağlantılara yardım etmesi gerekiyor.
Şu anda, ihracat için AB ile Ukrayna’yı birbirine bağlayan demiryollarıyla ilgili temel sorun, Ukrayna gibi Sovyet sonrası ülkelerdeki tren raylarının genişliğinin AB’dekinden 92 mm daha geniş olmasıdır.
Ek olarak, birçok Ukraynalı kamyon komşu ülkelerin ekolojik standartlarını şu anda bulundukları haliyle karşılamadığı için AB, 2023’te ağır yük taşıtları için önerilen CO2 limitlerinden feragat edebilir.
Ukrayna’nın tahılını ülkeden çıkarma şeklini yeniden düşünme ve yeniden yapma konusundaki başarısızlıklar, Avrupa’daki savaş çabalarını ve güvenliği ciddi şekilde baltalayacaktır.
Zaman geçtikçe ve dünya Karadeniz tahıl anlaşması blöfüne bel bağladıkça, Rusya’nın taleplerinin sayıca ve cüretkarlıkta artması şaşırtıcı olmamalı.
Cristian Gherasim, Doğu ve Orta Avrupa meselelerine odaklanan 15 yılı aşkın deneyime sahip bir analist, danışman ve gazetecidir.
Euronews olarak, tüm görüşlerin önemli olduğuna inanıyoruz. bize şu adresten ulaşın: görünü[email protected] satış konuşması veya sunum göndermek ve konuşmanın bir parçası olmak için.