Mherhangi bir insan hala ABD Başkanı’nın dünyadaki en güçlü kişi olduğunu varsayar. Ama zaman değişti. Son yıllarda iki paralel gelişme gözlemledik: Amerika Birleşik Devletleri Başkanı güç kaybederken Çin başkanı iktidara geldi.
İronik olarak, Çin Komünist Partisi’ni güçlü yapan kapitalistlerdir. Apple’dan Microsoft’a, Siemens’ten Volkswagen’e, düşük ücretlerden kâr etmeye hevesli şirketler ve Çin’in 1,4 milyar müşterisi, üretimin temel unsurlarını Amerika ve Avrupa’nın kalbinden Çin’e kaydırdı. 2014 yılında Çin, satın alma gücüne göre ayarlanmış gayri safi yurtiçi hasılada ABD’yi geçerek diğer tüm dünya ekonomilerinin önüne geçti. Amerikalılar 1872’den beri bir numara olduklarından, bu, Batı’daki çoğu kişinin henüz kavrayamadığı tektonik bir değişimi temsil ediyor.
Bu dönüşümü Xi Jinping başlatmadı, ancak 2013’te Çin’in cumhurbaşkanı olduğundan beri ülkeyi kendi haline getirdi. Xi’nin Çin’deki dönüşümü, yolsuzluğa karşı bir kampanyayla başladı ve iktidara geldikten sonra, yedi üst düzey liderlik kademesinden (yani, Politbüro ve bakanlar) ve iki düzine kıdemli general de dahil olmak üzere 1,5 milyon yetkiliyi cezalandırdı. Önde gelen iki yetkili idama mahkum edildi. Tasfiyeler ve gösteri denemeleri, mevcut veya potansiyel rakipleri ortadan kaldırmaya ve gücü Xi’nin kendi ellerinde yoğunlaştırmaya hizmet etti. Ayrıca onu Çin halkı arasında güçlü bir adam olarak popüler hale getirdiler.
Bugün Xi, yeni Mao olma hedefini aştı. Kasım 2021’de Komünist Parti Merkez Komitesi, “Yoldaş Xi Jinping’in Parti Merkez Komitesi ve bir bütün olarak Parti içindeki temel konumunu kararlılıkla destekleyen” bir kararı kabul etti. Parti Merkez Komitesi, Parti’nin kendi tarihi hakkında bir kararı yalnızca üçüncü kez kabul etmişti. Belge, Xi’nin selefleri Jiang Zemin ve Hu Jintao’dan bir kez bahseder; Çin’in ekonomik dönüşümünden sorumlu olan ve onu altı kez zengin bir ülke haline getiren büyük reformcu Deng Xiaoping; ve Mao Zedong on sekiz kez. Ve Xi Jinping? Yirmi dört kez. Karar, Xi’yi Başkan Mao ile aynı seviyeye getirmiyor – onun üzerinde yükseldi.
Ancak Mao, gelişmekte olan yoksul bir ülkeyi yönetirken, Xi Jinping şimdi ekonomik bir süper gücü yönetiyor. Mao esas olarak komünist doktrine güvenirken, Xi daha yankı uyandıran bir ideolojik silah kullanıyor: milliyetçilik. Kendisini Konfüçyüs ve Çin imparatorlarının yanında tarihi bir misyonun yürütücüsü olarak konumlandırıyor: Çin halkının eski sömürgeci güçler tarafından aşağılanmasının üstesinden gelmek ve dünya üzerindeki yüzyıllarca süren Batı egemenliğine son vermek. Xi, misyonunu yerine getirmek için Başkan olarak seleflerine uygulanan süre sınırını kaldırdı ve ölümüne kadar yönetmesine izin verdi.
Milliyetçi söylem, Xi’nin Çin’in mevcut topraklarını genişletme çabalarını haklı çıkarıyor. Hong Kong’u başarılı bir şekilde hizaya soktu ve herhangi bir büyük uluslararası tepkiyi tetiklemeden demokratları hapse attı ve hala hayattayken Tayvan’ı imparatorluğa geri getirmek istiyor. Güney Çin Denizi üzerinde egemenlik iddia ederek, Vietnam, Malezya ve Filipinler’in kaynak bakımından zengin bölgeleri üzerinde hak iddia ediyor.
Donald Trump 2017’de ABD başkanı olduğunda, Xi Jinping için bir hediye gibiydi. Avrupa’da birçok kişi yanlışlıkla Trump’ın “Önce Amerika” dış politika stratejisini ABD’nin dünyadaki etkisini savunmak ve genişletmek için bir girişim olarak aldı. Gerçekte, elbette Trump, ABD’nin uluslararası taahhütlerini azaltması ve iç sorunlara daha fazla odaklanması gerektiğini düşündü; doktrini Amerika’yı kendi içine hapsetmeyi amaçlıyordu. Joe Biden dış politikaya farklı bir yaklaşım getirirken, derinden bölünmüş bir ülkeye başkanlık ediyor. Hatta bazıları iç savaş tehdidinden bahsediyor. Çin halkı, aksine, Xi Jinping’i Amerikan halkının Biden’ı kabul ettiğinden veya Trump’ı kabul ettiğinden çok daha içten bir şekilde kabul ediyor.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgali, uluslararası güç dengesinin nasıl değiştiğini açıkça ortaya koyuyor. Biden, Putin’i tehdit edebilir veya ona yalvarabilir; onu durduramaz. Xi Jinping isterse Putin’i durdurabilir ama istemiyor çünkü her şey yolunda gidiyor. Putin, Xi’nin Pekin’deki Kış Olimpiyatları’nda kendisine ev sahipliği yapmasının ardından Ukrayna’yı işgal etti ve burada ikisi ortak dünya görüşlerini yeniden teyit eden ortak bir bildiri yayınladı. O sırada Putin, Çin’in Rusya’nın gazını ve petrolünü satın almaktan mutlu olacağı için, Batı yaptırımlarının uzun vadede kendisine zarar vermeyeceğini haklı olarak anlamıştı.
Xi Jinping, “Yeni İpek Yolu” (resmi olarak “Kuşak ve Yol Girişimi” olarak adlandırılır) için yaptığı planlarla dünya çapında büyük bir nüfuz satın alıyor. Yeni İpek Yolu, eskisinin yaptığı aynı alanı, yani Asya, Afrika ve Avrupa’yı ve daha fazlasını Latin Amerika’ya kadar kapsıyor. Dokunduğu her yerde altyapı geliştirilecek, ticaret yaygınlaştırılacak ve ulaşım araçlarına yatırımlar yapılacak. Xi Jinping, on yılda 1 trilyon dolardan fazla harcamayı planlıyor. İlke, II. Dünya Savaşı’ndan sonraki Marshall Planı’nınkiyle karşılaştırılabilir, ancak çok daha büyük bir ölçekte. ABD Kongresi, Marshall Planı için yalnızca 12,4 milyar doları onayladı – bugünün doları cinsinden 139 milyar dolar veya Çin’in yatırım yapmayı planladığı miktarın onda birinden biraz fazlası.
Daha da şaşırtıcı olan, Xi Jinping’in bu kadar çok güce sahip olmasına rağmen, Batı’daki insanların onun hakkında neredeyse hiçbir şey bilmemesi: nasıl Halk Cumhuriyeti’nin en yüksek liderlerinden birinin ailesinde doğdu ve sonra korkunç bir çöküş yaşadı. Mao’nun Kültür Devrimi sırasında nasıl işkence görüp sürgüne gönderildiğini ve hala sadık bir Mao destekçisi olduğunu. Eşi Peng Liyuan, Çin’de Jennifer Lopez veya Beyoncé kadar ünlü, çok yetenekli bir şarkıcı. Şaşırtıcı gerçek şu ki, babası Dalai Lama ve Uygurların bir arkadaşıydı, Xi Jinping ise Çinli olmayan etnik grupları eziyor . 1.4 milyar insan arasında ilk sırada yer alıyor. 7,7 milyar arasında değilse.
TIME’dan Daha Fazla Okunması Gereken Hikaye