1960 yılında ilk uzun metrajlı filmi “Nefessiz” ile popüler sinemada devrim yaratan ve yıllardır dünyanın en canlı ve kışkırtıcı yönetmenlerinden biri olarak gösterilen Fransız Yeni Dalgası’nın usta “korkunç enfant”ı Jean-Luc Godard öldü. 91 yaşındaydı.
İsviçre haber ajansı ATS, Godard’ın ortağı Anne-Marie Mieville ve yapımcılarının Salı günü İsviçre’nin Rolle kasabasındaki evinde sevdikleriyle çevrili ve barış içinde öldüğünü söylediklerini aktardı.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Godard’ı “kesinlikle modern, son derece özgür bir sanat formu icat eden” “Yeni Dalga yönetmenlerinin en ikonoklastik olanı” olarak selamladı.
“Ulusal bir hazineyi, bir dahinin gözünü kaybettik” diye ekledi.
Godard, 1950’lerde bir film eleştirmeni olarak başlayan uzun bir kariyer boyunca geleneklere meydan okudu. Kamera, ses ve anlatı kurallarını yeniden yazdı.
Filmleri Jean-Paul Belmondo’yu yıldız olmaya itti ve tartışmalı modern doğuş oyunu “Hail Mary”, Papa II. John Paul 1985’te bunu kınadığında manşetlere girdi.
Ancak Godard, aynı zamanda, küçük bir hayran çevresi dışında pek azını memnun eden ve sözde abartılı entelektüelizmleriyle birçok eleştirmeni hayal kırıklığına uğratan, genellikle politik olarak yüklü ve deneysel olan bir dizi film yaptı.
Cannes Film Festivali Direktörü Thierry Fremaux Salı günü Associated Press’e yaptığı açıklamada, Godard’ın ölüm haberi üzerine “üzücü, üzgün. Son derece üzgün” olduğunu söyledi.
3 Aralık 1930’da Paris’te varlıklı bir Fransız-İsviçreli ailede dünyaya gelen Godard, İsviçre’nin Nyon kentinde büyüdü, Fransa’nın başkentindeki Sorbonne’da etnoloji okudu ve Latin Mahallesi’nde gelişen kültürel sahneye giderek daha fazla ilgi duydu. sinema kulübü” İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra.
Geleceğin ünlü yönetmenleri Francois Truffaut, Jacques Rivette ve Eric Rohmer ile arkadaş oldu ve 1950’de kısa ömürlü Gazette du Cinema’yı kurdu. 1952’de prestijli film dergisi Cahiers du Cinema için yazmaya başladı.
1951’de Rivette ve Rohmer’in iki filminde çalıştıktan sonra Godard, babasıyla Kuzey ve Güney Amerika’yı dolaşırken ilk filmini yönetmeye çalıştı, ancak asla bitirmedi.
Avrupa’ya döndüğünde, İsviçre’de bir baraj projesinde inşaat işçisi olarak işe girdi. Maaşını, barajın inşasıyla ilgili 20 dakikalık bir belgesel olan 1954 “Beton Operasyonu” adlı ilk filmi finanse etmek için kullandı.
Paris’e dönen Godard, bir sanatçı ajansının sözcüsü olarak çalıştı ve 1957’de ilk uzun metrajlı filmini çekti – 1959’da yayınlanan “All Boys Are Called Patrick” – ve yazılarını geliştirmeye devam etti.
Ayrıca Truffaut’un bir hikayesine dayanan “Breathless” üzerinde çalışmaya başladı. Mart 1960’ta piyasaya sürüldüğünde Godard’ın ilk büyük başarısı olacaktı.
Film, Belmondo’yu Hollywood film gangsterlerini model alan ve bir polis memurunu vurduktan sonra Jean Seeberg’in oynadığı Amerikalı kız arkadaşıyla İtalya’ya kaçan beş parasız genç bir hırsızı canlandırıyor.
Truffaut’nun 1959’da yayınlanan The 400 Blows filmi gibi, Godard’ın filmi de Fransız film estetiğinin yeni tonunu belirledi. Godard, geleneksel anlatı tarzını reddetti ve bunun yerine felsefi tartışmaları aksiyon sahneleriyle karıştıran sık atlamalar kullandı.
Her şeyi Hollywood gangster filmlerine atıfta bulunarak renklendirdi ve edebiyat ve görsel sanatlara selam verdi.
Godard ayrıca, Claude Chabrol ve Roger Vadim gibi yönetmenlerle birlikte “Yedi Ölümcül Günah”a sahneler katarak, kolektif film projelerine kariyer boyu sürecek bir katılımı başlattı. Ayrıca Ugo Gregoretti, Pier Paolo Pasolini ve Roberto Rossellini ile İtalyan filmi “Let’s Have a Brainwash”da çalıştı; Godard’ın sahneleri kıyamet sonrası rahatsız edici bir dünyayı betimliyor.
Daha sonra tavizsiz solcu siyasi görüşleri ile ün kazanacak olan Godard, 1960’da “Küçük Asker”i yaptığında Fransız yetkililerle temasa geçti. Fransa’nın Cezayir’deki sömürge savaşına göndermelerle dolu film, çatışmanın sona ermesinden bir yıl sonra 1963’e kadar gösterime girmedi.
Çalışmaları 1960’ların sonlarında daha keskin bir şekilde politik hale geldi. “Hafta Sonu”nda, karakterleri şiddetli sınıf savaşının komik yararsızlığını gösterirken bile burjuva toplumunun ikiyüzlülüğünü hicveder. Kuruluştaki popüler öfkenin Fransa’yı sarsmasından bir yıl önce ortaya çıktı ve Mayıs 1968’deki ikonik ama kısa ömürlü öğrenci ayaklanmalarıyla sonuçlandı.
Godard, 1970’lerin başından 1990’ların başlarına kadar uzanan filmlerde tasvir edilen çeşitli sosyalizm biçimlerine ömür boyu sempati duymuştur. Aralık 2007’de Avrupa Film Akademisi tarafından ömür boyu başarı ödülü ile onurlandırıldı.
Jean-Jacques Levy / AP
Godard, yıllar boyunca Hollywood’da fotoğraf çektirdi.
Kasım 2010’da film tarihçisi ve korumacı Kevin Brownlow, yönetmen-yapımcı Francis Ford Coppola ve aktör Eli Wallach ile birlikte özel bir törenle onursal bir Oscar almak için Hollywood’a gitmek yerine İsviçre’de evinde kaldı.
Yaşam boyu Filistin davasını savunması, Yahudi halkına ve onların Nazi işgali altındaki Avrupa’daki kötü durumuna sempati duyduğunda ısrar etmesine rağmen, tekrar tekrar antisemitizm suçlamalarına neden oldu.
Akademi, Godard’ın ödülü almak üzere seçilmesiyle ilgili bazı şikayetler alsa da, Akademi Başkanı Tom Sherak, yönetmenin yalnızca “Yeni Dalga döneminde filme katkılarından dolayı” tanındığını söyledi.
2010’da Godard, ilk kez Cannes Film Festivali’nde gösterilen üç bölümlük bir film olan “Film Socialisme”i yayınladı.
Godard, 1961’de Danimarka doğumlu model ve aktris Anna Karina ile evlendi. 1960’ların geri kalanında yaptığı bir dizi filmde rol aldı ve hepsi Yeni Dalga’nın simgesi olarak görüldü. Aralarında Belmondo’nun da rol aldığı ve senaryo olmadan çekildiği söylenen “My Life to Live”, “Alphaville” ve “Crazy Pete”, bunlar arasında kayda değerdi. 1965 yılında boşandılar.
Godard, 1967’de ikinci karısı Anne Wiazemsky ile evlendi. Daha sonra İsviçreli film yapımcısı Anne-Marie Miéville ile bir ilişkiye başladı. Godard, Wiazemsky’den 1979’da, Miéville ile birlikte hayatının geri kalanında birlikte yaşayacağı İsviçre’nin Rolle belediyesine taşındıktan sonra boşandı.
