PORTLAND, ABD, 23 Aralık (IPS) – Dünyanın birçok ülkesinde meydana gelen itirazlara, direnişe ve protestolara karşın, devlet tarafınca sağlanan emeklilik maaşı almak için resmi emeklilik yaşlarının yükseltilmesi yakında geliyor.
Resmi emeklilik yaşlarının yükseltilmesinin birincil sebebi, temelde iki kuvvetli küresel demografik eğilimin sonucu olan ulusal yaşlılık aylığı programlarının hızla artan maliyetleridir: nüfus yaşlanması ve artan insan ömrü.
Dünya çapındaki popülasyonların yaş yapıları her zamankinden daha yaşlı hale geliyor. Mesela, geçtiğimiz yarım yüzyılda dünya nüfusunun ortanca yaşı 10 yıl arttı, kısaca 1970’te 20 iken 2020’de 30’a çıktı. Fransa 41 yaşlarında, Cenup Kore 43 yaşlarında, İtalya 46 yaşlarında ve Japonya 48 yaşlarında (Biçim 1).
Dahası, nüfusların medyan yaşlarının gelecek yıllarda artmaya devam etmesi umut ediliyor. Mesela dünya için medyan yaşın 2070 yılına kadar 40’a yaklaşması umut ediliyor. Ek olarak Çin, İtalya, Japonya ve Cenup Kore benzer biçimde bazı ülkelerde, 2070 yılına kadar nüfuslarının medyan yaşlarının 55 olacağı tahmin ediliyor. ya da daha yaşlı.
Çin ve Cenup Kore’nin nüfus yaş yapılarındaki değişiklik hızı bilhassa dikkat çekicidir. 1970’de nüfuslarının ortanca yaşı 18’di, kısaca nüfuslarının yarısı çocuklardı. 2070 yılına kadar Çin ve Cenup Kore nüfusunun ortanca yaşlarının üç katına çıkarak sırasıyla 55 ve 61’e çıkması ve evlatların oranının sırasıyla yüzde 12 ve 10’a düşmesi umut ediliyor.
Birçok ülke, yaşlı nüfusunun hızla arttığını ve yüzyılın ortasına kadar toplam nüfuslarının ortalama üçte birine ulaştığını görecek. Ek olarak, 2070 yılına kadar Çin, İtalya, Japonya, Cenup Kore ve İspanya benzer biçimde bazı ülkelerde 65 yaş ve üstü oranın ortalama yüzde 40 olması umut ediliyor.
Belirgin şekilde daha yaşlı nüfus yaş yapılarına ek olarak, yakın geçmişte hem adamların hem de bayanların her zamankinden daha uzun yaşamasıyla yaşam beklentileri mühim seviyede artmıştır. Mesela, son elli yılda dünyanın doğumda beklenen yaşam süresi 16 yıl arttı, kısaca 1970’te 56 iken 2020’de 72’ye çıktı.
Bazı ülkeler için doğumda beklenen yaşam süresindeki kazanımlar, son 50 yılda 20 yıldan fazla artışla daha da etkileyiciydi. Gene, Çin ve Cenup Kore’nin averaj yaşam süresinde elde etmiş olduğu kazanımlar bilhassa dikkat çekicidir. Çin’in doğumda beklenen yaşam süresi 21 yıl artarak, kısaca 1970’te 57 yıldan 2020’de 78 yıla ve Cenup Kore’de 22 yıl, kısaca 1970’te ortalama 62 yıldan 2020’de 84 yıla terfi etti.
Ek olarak, yaşlıların yaşam beklentisi de yakın geçmişte artmıştır. Mesela, 65 yaşlarında, dünyanın averaj yaşam süresi 1970’te 13 yıldan 2020’de 17 yıla çıkarak dört yıl arttı. 65 yaş 20 yaş ve üzerine ulaşmıştır (Biçim 2).
65 yaşındaki yaşam beklentisindeki en büyük kazanımlardan bazıları Doğu Asya’da olmuştur. Mesela, Çin, Cenup Kore ve Japonya’daki kazanımlar sırasıyla 7, 8 ve 9 yıl olup, 65 yaşlarında sırasıyla 18, 22 ve 23 yaşlarında beklenen yaşam süreleriyle neticelenmiştir. Başka bir deyişle, bu ülkelerdeki insanoğlu averaj olarak sırasıyla 83, 87 ve 88 yaşına kadar yaşamayı bekleyebilirler.
COVID-19 salgınından meydana gelen ölümler sebebiyle yaşam beklentilerindeki son gerilemelere karşın, yaşlıların yaşam beklentilerinin 21. yüzyılın geri kalanında yükselmeye devam etmesi umut ediliyor. Mesela, 2070 yılına kadar dünyanın averaj yaşam süresinin 21 yaşlarında 65 yaşlarında olacağı öngörülüyor. Ek olarak, o zamana kadar birçok gelişmiş ülkenin 65 yaşlarında 25 yaşlarında yada daha çok yaşam beklentisine haiz olması, kısaca insanların averaj olarak 90 yaşına kadar hayatta kalması umut ediliyor.
Nüfusun yaşlanmasına ve insan ömrünün uzamasına karşın, devletten emeklilik maaşı almak için resmi emeklilik yaşı, nispeten düşük seviyelerde, tipik olarak 65 yaşın altında büyük seviyede değişmeden kalmıştır. Mesela, Fransa ve Cenup Kore’de resmi emeklilik yaşı 62’dir ve Brezilya ve Rusya’da da emeklilik yaşı erkekler için 62, bayanlar için 57’dir (Biçim 3).
Sadece, bazı ülkeler şimdi emeklilik yaşlarını yükseltmeyi teklif ediyor. Mesela Çin, hızla yaşlanan nüfusunu, azalan işgücünü ve ulusal emekli maaşının 2035 yılına kadar iflasını beklediğini kabul ederek, önümüzdeki beş yıl içinde 70 yıldan uzun süredir değişmeyen yasal emeklilik yaşlarını kademeli olarak erteleyeceğini söylemiş oldu.
Geçmişteki kamuoyu itirazlarına karşın Çin, birkaç ay ilkin erkekler için 60, beyaz yakalı bayanlar için 55 ve mavi yakalı bayanlar için 50 olan mevcut emeklilik yaşını yükseltmek için ilk adımı attı. Doğu illerinden birinde, insanların gönüllü olarak gecikmiş emeklilik için başvurmalarına izin verildi.
Ek olarak Fransız hükümeti, “vivre plus longtemps, travailler plus longtemps” diyerek, 2023’ten başlayarak tam emekli maaşı almak için asgari emeklilik yaşlarının kademeli olarak bugünkü 62’den 2031’e kadar 65’e çıkarılmasını önerdi. ülke çapındaki grevlerin peşinden, Fransız hükümeti tavsiye edilen bu değişimler olmaksızın emekli maaşlarının büyüklüğünde bir azalmaya gerekseme duyulacağını söylemiş oldu.
Bir OECD ülkesi olan ABD Birleşik Devletleri, tam yardım almak için resmi emeklilik yaşlarının 67’ye çıkarılmasını yasalaştıran ilk ülkeler içinde yer aldı ve bu, OECD ülkeleri için mevcut averaj yaşın üzerindedir. Ek olarak yedi OECD ülkesi, averaj yaşam süresi ile emeklilik yaşı içinde bağlantılar kurmuştur.
Resmi emeklilik yaşlarının yükseltilmesi, genel halk içinde popüler olmamasına ek olarak, hükümetlerin ilgilenmeye istekli olmadığı bir mevzudur. Tipik olarak, hükümet yetkilileri bu mevzuda sessiz kalıyor ve ulusal emeklilik programlarında öngörülen mali açıklarla ilgili karar vermeyi erteliyor.
Mesela ABD Birleşik Devletleri’nde Toplumsal Güvenlik Mütevelli Heyeti 2022 senelik raporunda, herhangi bir değişim yapılmazsa programın 2035 yılına kadar mali sorumluluklarını karşılayamayacağı sonucuna varmıştır. Hükümet tarafınca çeşitli siyasal açıklamalar yapılmış olsa da Yetkililer, ABD Kongresi, Toplumsal Güvenlik’in bir düzine yıl içinde öngörülen batkı durumunu ele almak için lüzumlu yasayı hemen hemen önermedi.
Genel olarak, emeklilik ödeme aczi sorununu çözmek için hükümetlerin kullanabileceği üç ana seçenek şunlardır: toplumsal yardımları azaltmak, vergileri çoğaltmak ve emeklilik yaşını yükseltmek. Bununla beraber, yardımların azaltılması, yaşlıların bir çok için mali zorluklar yaratacaktır. Artan vergilerin de bugünün işçileri ve iş çevreleri tarafınca pek hoş karşılanması pek ihtimaller içinde değil. Netice olarak, emeklilik yaşlarının yükseltilmesi, öngörülen emekli maaşı iflaslarını ele almak için minimum sakıncalı seçenek olabilir.
Daha yaşlı nüfus yaş yapılarının ve artan yaşam süresinin demografik gerçeklerinin neticeleri kaçınılmazdır. Bilhassa, bu sonuçlar şunları ihtiva eder: emekli şahıs başına düşen işgücü sayısı: yaşlılıkta daha uzun yaşayanların artan oranları; ve ulusal programların ödeme enerjisini tehdit eden yaşlılık emeklilik yardımlarının artan maliyetleri.
Özetle, emeklilik yaşlarının yükseltilmesi, bu sismik demografik değişikliklerin sonuçlarının birçoğunu ele almanın yanı sıra işgücünün boyutunu genişletir, işçilere emeklilik için tutum etmeleri için ek seneler sağlar ve devlet emeklilik programlarının öngörülen iflaslarıyla ilgilenir.
Joseph Chamie bir demograf danışmanı, Birleşmiş Milletler Nüfus Birimi’nin eski bir direktörü ve son kitabı da dahil olmak suretiyle nüfus sorunları üstüne oldukca sayıda yayının yazarıdır. “Doğumlar, Ölümler, Göçler ve Öteki Mühim Nüfus Mevzuları.”
© Inter Press Service (2022) — Tüm Hakları SaklıdırOrijinal kaynak: Inter Press Service