Yaklaşık 180 göçmen arasındaydılar — Afganlar, Pakistanlılar, Suriyeliler, İranlılarAvrupa’da daha iyi veya sadece daha güvenli bir yaşam umuduyla Türkiye’den ayrılan Filistinliler, Somalililer ve diğerleri.
Günler sonra onlarcası öldü. Küçük bir sahil kasabası olan Steccato di Cutro yakınlarında 26 Şubat’ta meydana gelen gemi enkazından şimdiye kadar 70 ceset çıkarıldı, ancak hayatta kalan yalnızca 80 kişi bulundu, bu da ölü sayısının daha yüksek olduğunu, bazı kurbanların cesetlerinin İyon Denizi’nde kaybolduğunu gösteriyor. .
Trajedi, Türkiye’den İtalya’ya giden daha az bilinen göç yolunu ön plana çıkardı.
Ayrıca, 2015’ten beri arama ve kurtarmadan uzaklaşarak sınır gözetleme yerine öncelik veren İtalyan ve Avrupa göç politikalarının sertleştirilmesine odaklandı.
İtalyan hükümetine sahil güvenliğin neden çok geç olana kadar konuşlandırılmadığına dair sorular da soruluyor.
AP, mahkeme belgelerine, hayatta kalanların ve akrabalarının ifadelerine ve yetkililerin ifadelerine dayanarak, gemi kazasına yol açan olaylar ve cevapsız kalan sorular hakkında bilinenleri yeniden oluşturdu.
KADER YOLCULUĞU
22 Şubat Çarşamba gününün erken saatlerinde, aralarında küçük çocuklu düzinelerce ailenin de bulunduğu göçmenler, İstanbul’dan bir kamyon yolculuğu ve yaya olarak bir orman geçişinden sonra İzmir yakınlarındaki bir plajda gezi teknesine bindiler.
Kıyıdan yola çıktılar. Ancak yolculuklarından sadece üç saat sonra, gemi bir motor arızası yaşadı. Hâlâ açık denizlerde, yerine eski bir ahşap gulet -geleneksel Türk tarzı bir tekne- geldi.
Kaçakçılar ve yardımcıları, batıya yolculuklarına devam ederken göçmenlere güverte altına saklanmalarını söyledi. Can yelekleri veya koltukları olmadan, yere tıkış tıkış tıkış tıkış hava almak ya da sadece kısa bir süreliğine rahatlamak için dışarı çıktılar.
Hayatta kalanlar, ikinci teknenin de motor sorunları olduğunu ve yol boyunca birkaç kez durduğunu söylediler.
Üç gün sonra, 25 Şubat Cumartesi günü saat 22.26’da İyon denizinde devriye gezen bir Avrupa Birliği Sınır ve Sahil Güvenlik uçağı, İtalya kıyılarına doğru giden bir tekne gördü.
Frontex olarak bilinen ajans, geminin “hiçbir tehlike belirtisi göstermediğini” ve “iyi” yüzerlik ile 6 deniz mili hızla seyrettiğini söyledi.
Frontex, İtalyan makamlarına saat 23.03’te bir e-posta göndererek üst güvertede bir kişinin ve muhtemelen aşağıda daha fazla kişinin termal kameralar tarafından tespit edildiğini bildirdi. Can yelekleri görünmüyordu.
E-postada ayrıca tekneden Türkiye’ye uydu telefonu araması yapıldığından da bahsediliyordu.
Frontex’in görülmesine cevaben, vaka “deniz polisinin faaliyeti” olarak sınıflandırıldı. İtalya’nın Guardia di Finanza ya da aynı zamanda sınır ve gümrük rolü olan mali polisi, “gemiyi durdurmak” için iki devriye gönderdi.
olarak Türk teknesi Cumartesi akşamı İtalya’nın Calabria kıyısına yanaştığında, teknedeki bazı göçmenlerin ailelerine mesaj göndermelerine, yakında varacaklarını bildirmelerine ve kaçakçılarla kararlaştırılan 8.000 avroluk ücreti ödemelerine izin verildi.
Hayatta kalanların müfettişlere verdiği ifadeye göre, teknede seyreden adamlar endişeli yolculara yakalanmamak için karaya çıkmak için birkaç saat daha beklemeleri gerektiğini söylediler.
26 Şubat Pazar günü saat 03.48’de mali polis gemileri, kötü hava koşulları nedeniyle tekneye ulaşamadan üsse döndü.
İtalyan ANSA ajansı tarafından elde edilen ve AP tarafından doğrulanan iletişime göre polis, “kritik bir durum olması ihtimaline karşı” denizde herhangi bir gemi olup olmadığını sormak için sahil güvenlikle temasa geçti.
Sahil güvenlik, yapmadıklarını söyledi. “Tamam, sadece seni bilgilendirmek içindi,” dedi bir polis memuru telefonu kapatmadan önce.
Sadece birkaç dakika sonra, sabah 4 civarında, İtalya’nın güney kıyısındaki yerel balıkçılar karanlıkta ışıklar gördüler. İnsanlar, bir kum yığınına saplanmış bir teknenin tepesinden çaresizce cep telefonlarının ışıklarını sallıyorlardı.
Hayatta kalanlara göre, şüpheli kaçakçılar siyah tüpleri, muhtemelen can yeleklerini kaptılar ve kendilerini kurtarmak için suya atladılar. Dalgalar, aniden parçalanana kadar gemiye çarpmaya devam etti. Hayatta kalanlar, sesin bir patlamaya benzer olduğunu söyledi. İnsanlar ellerinden gelen her şeyi kapmaya çalışırken soğuk suya düştüler. Birçoğu yüzemedi.
İtalyan polisi olay yerine saat 4.30’da geldi ve sahil güvenlik tekneyle ilgili ilk acil durum çağrılarını aldığını söyledi. Sahil güvenliğin oraya varması bir saat daha sürdü.
O zamana kadar, diğerleri kurbanları hayata döndürmeye çalışırken, insanlar yardım için çığlık atarken cesetler sudan çıkarılıyordu.
GENÇ MAĞDURLAR
Teknede onlarca küçük çocuk vardı. Neredeyse hiçbiri hayatta kalmadı. 3 yaşındaki bir çocuğun cesedi Cumartesi günü bulundu.
Sağ kalanlar arasında Suriyeli bir baba ve en büyük çocuğu da vardı, ancak eşi ve diğer üç çocuğu yoktu. 5 yaşındaki en küçüğünün cesedi dört gün sonra hâlâ kayıptı.
Bir Afgan adam, İtalya’da olduğunu söyleyerek ailesiyle temasa geçen 15 yaşındaki yeğenini aramak için Almanya’dan arabayla geldi. Ancak çocuk da karaya ayak basmadan öldü.
Amca, çocuğun babasına henüz haber vermediği için kendisinin ve yeğeninin adının yayınlanmamasını istedi.
Bebek yüzlü genç, havanın güzel olduğu anlaşılan deniz yolculuğu sırasında ailesiyle bir video paylaşmıştı.
Annesi iki yıl önce ölmüştü ve Taliban’ın yeniden iktidara gelmesiyle aile İran’a kaçtı. Çocuk daha sonra birçok kez AB’ye geçmeye çalıştığı Türkiye’ye devam etti.
Avrupa, en azından bir insan olarak saygı görebileceğiniz tek yer” dedi. Herkes bunun %100 tehlikeli olduğunu biliyor ama hayatlarıyla kumar oynuyorlar çünkü başarırlarsa yaşayabileceklerini biliyorlar.”
SONRASI
Savcılar, biri şüpheli kaçakçılar hakkında, diğeri ise İtalyan makamlarının göçmen teknesine yanıt vermede gecikme olup olmadığına bakmak üzere iki soruşturma başlattı.
Hayatta kalan 80 kişiden bir Türk ve iki Pakistanlı, kaçakçı veya suç ortağı olduklarından şüphelenilerek gözaltına alındı. Türk uyruklu dördüncü bir şüpheli ise firarda.
Sahil güvenliğin neden tekneyi kontrol etmek için hiç gönderilmediğine özellikle dikkat edildi.
Frontex, gemi enkazından bir gün sonra AP’ye “aşırı kalabalık” bir tekne tespit ettiğini ve bunu İtalyan yetkililere bildirdiğini söyledi. Ancak ikinci bir açıklamada Frontex, güvertede yalnızca bir kişinin göründüğünü, ancak termal kameralarının – “ve diğer işaretlerin” – aşağıda daha fazla insan olabileceğini gösterdiğini açıkladı.
Emekli sahil güvenlik amirali Vittorio Alessandro, AP ile yaptığı bir röportajda, sahil güvenlik botlarının dalgalı denizlere dayanacak şekilde yapıldığını ve dışarı çıkmaları gerektiğini söyledi. “Kurtarmak için değilse de en azından teknenin yardıma ihtiyacı olup olmadığını kontrol etmek için.”
Alessandro, Frontex tarafından yayınlanan fotoğrafların su seviyesinin yüksek olduğunu gösterdiğini ve teknenin ağır olduğunu öne sürdüğünü sözlerine ekledi.
Sahil güvenlik, Frontex’in İtalyan Sahil Güvenliğini yalnızca “farkında oldukları için” kopyalayarak, “yasa uygulamadan” sorumlu İtalyan makamlarını uyardığını söyledi. Frontex, olayları arama ve kurtarma olarak sınıflandırmanın ulusal makamlara bağlı olduğunu söyledi.
“Sorun trajik doğası gereği basit: Frontex’ten hiçbir acil durum iletişimi yetkililerimize ulaşmadı. İtalya Başbakanı Giorgia Meloni Cumartesi günü yaptığı açıklamada, “Bu teknenin batma tehlikesiyle karşı karşıya olduğu konusunda uyarılmadık” dedi.
“Bu ülkede hükümetin kasıtlı olarak aralarında çocukların da bulunduğu 60’tan fazla kişinin ölümüne göz yumduğuna gerçekten inanan var mı merak ediyorum” diye ekledi.
Ancak Alessandro, sahil güvenliğin – daha önce uluslararası sularda bile gerçekleşen – faaliyetlerinin birbirini izleyen hükümetler tarafından yıllar içinde nasıl kademeli olarak kısıtlandığından yakınıyordu.
“Denizde kurtarma operasyonlarının yerini polis operasyonları almamalı. Kurtarma galip gelmeli” dedi.
AP’ye verdiği bir röportajda, BM’nin Uluslararası Göç Örgütü kurmay başkanı Eugenio Ambrosi, Avrupa düzeyinde daha proaktif bir arama ve kurtarma stratejisine duyulan ihtiyacı vurguladı.
“(Teknenin) tespit edilip edilmediğini, yetkililerin çağrıldığını ve yanıt vermediğini bakıp tartışabiliriz” dedi. Ama Akdeniz’de bir arama kurtarma mekanizması olsaydı bu soruyu soruyor olmazdık.”