Yazar, Çözünürlük Vakfı düşünce kuruluşunun genel müdürüdür.
Ekonomik krizlerin neredeyse hissedebileceğiniz aşamaları vardır. Krizin doğası ve ölçeği ve buna ilişkin farkındalığımız değiştikçe gerilerler ve akarlar. Tekil olaylar genellikle bir değişimi kristalize eder ve politika yapıcıları birkaç hafta önce hayal bile edilemeyen şekillerde hareket etmeleri gerektiği gerçeğini uyandırmaya zorlar.
2007’de Northern Rock’a yapılan kaçış, o zamanlar çalıştığım travma geçirmiş Hazine I’i tasarruf sahiplerinin mevduatını garanti altına almaya zorlarken, başlangıçta kamulaştırmayı reddetti ve bunun münferit bir vaka olduğu konusunda ısrar etti. Bir yıl sonra, Lehman Brothers’ın çöküşü gerçeği eve getirdi: küresel finansal sistem eşiğindeydi ve İngiliz bankacılığının en yüksek noktalarındaki kurumları kamulaştırmanın zamanı gelmişti.
İngiltere’nin mevcut yaşam maliyeti krizi için, Northern Rock anı, Nisan’ın tipik enerji faturalarındaki yüzde 50 artışla 1,971 sterline çıkmasıydı. Hükümet fiyatların yükselmesine izin verirken, sonunda hane halklarına artan faturaları ödemeleri için 30 milyar sterlinlik destek teklif etti.
Ancak Ofgem’in, Ocak ayında 5.000 sterlinin üzerine çıkan enerji faturalarının bu Ekim ayında 3.549 sterline gideceğine dair en son duyurusu, bu krizin Lehman Brothers anıydı. Daha önce düşünülemez olarak görülen politikaların artık kaçınılmaz olduğu yeni bir dünyaya girdiğimizi söylüyor.
Sıcaklıklar düştükçe ve aileler ısıtmayı açtıkça fiyatlar daha da yükselecek: Birleşik Krallık, Ekim ve Mart ayları arasında yerel gazın yüzde 80’ini kullanıyor. Enerji faturaları, bu kış geçen yıldan üç kat daha yüksek, ayda 500 sterlin olacak.
En kötü etkilenen İngiltere’nin ön ödemeli sayaç kullanan ve yüksek kış maliyetlerini yıl boyunca dağıtamayan 4 milyon müşterisi olacak. Sadece Ocak ayında 700 sterlinden fazlasını bulmaları istenecek – tipik harcanabilir gelirlerinin yarısından fazlası. Milyonlarca kişi borçlarını ödeyip mali sağlıklarına zarar verecek. Ve binlerce kişi evlerini ısıtamadığı için fiziksel sağlıklarını riske atacak.
Bir kış felaketini önlemek, gelen başbakandan sadece daha büyük değil, farklı müdahaleler gerektirecek. Hükümetin bugüne kadar verdiği yanıt, tüketimi azaltmak için güçlü teşvikler sağlamak için tüketicilerin gerçek enerji maliyetiyle yüzleşmelerinde ısrar etmek oldu. Aynı zamanda, bu maliyetlerin bir kısmını karşılamak için, özellikle yardımlardan yararlananlara toplu indirimler ve ödemeler sağladı.
Ekonomi ders kitaplarının aradığı şey budur ve faturaların 2.000 sterline ulaştığı zaman anlamlıydı. Bu miktarın iki katından fazla olduklarında uygulanabilir değildir. Destek alanlar ile hemen hemen hiçbir şey alamayanlar arasındaki uçurum çok büyük hale geliyor – evrensel krediye hak kazanmamak için çok fazla 1 sterlin kazanmak size 1.000 sterlinden fazlaya mal olabilir.
Ödemeler toplu ödeme olduğundan, farklı haneler için enerji faturalarında ne kadar büyük artışlar olduğunu hesaba katmazlar. Gelecekteki zorluk, iyileştiremeyecekleri kötü yalıtılmış bir evi kiralayan geniş, düşük gelirli bir aile için ortalamanın çok üzerindedir.
Krizin ölçeği radikal bir yaklaşım gerektiriyor. Enerji maliyetlerini piyasa oranlarının altında tutmamız gerekecek, bu yüzden ilgili zor sorulara odaklanmanın zamanı geldi. Ne kadar ileri gidiyoruz? Herkes mi yoksa sadece düşük ve orta gelirliler mi faydalanmalı? Ve on milyarlarca liraya varan faturayı nasıl ödeyeceğiz? Bazı büyük takaslar var.
Radikal bir sosyal tarife, faturalarının en çok arttığını gören düşük gelirliler için en iyi hedeflenen yaklaşım olacaktır, ancak uygulanması herkes için bir fiyat indirimi yapmaktan daha zordur. Borçlanma çok fazla yük alacaktır, ancak İngiltere Merkez Bankası’nı daha da büyük faiz artışlarına zorlamadan faturaları önemli ölçüde azaltmak istiyorsak, beklenmedik ve dayanışma vergileri uygulanmalıdır.
Bunların hiçbiri kolay değil ama enerji krizi ülke olarak bizi çok daha yoksullaştırdı. Bu krizin sahte savaş aşaması bitti, bununla ilgili bir şeyler yapılması kısmı acilen başlamalıdır.