Endonezya Devlet Başkanı Joko “Jokowi” Widodo, iki kez başkanlık rakibi olan Prabowo Subianto’yu 2019’da Savunma Bakanı olarak atadığında, birçok şüpheci. Prabowo bölücü bir kampanya yürüttü ve analistler onun Jokowi’nin gündemini sadakatle uygulayıp uygulamayacağını merak ettiler. Ancak üçüncü bir başkanlık yarışına hazırlanırken Prabowo, Endonezya Savunma Bakanlığı’nda, özellikle de çok sayıda büyük satın almanın kapatılmasıyla ilgili olarak, bir başarı rekoru üzerinde kampanya yürütebilir.
Endonezya’da savunma alımı, operasyonel ihtiyaç, mali dengeleme ve siyasi anlaşma yapmanın bir karışımıdır. A 2012 yasası askeri tedarik için yerli şirketlerin kullanılmasını gerektirir. Yabancı şirketler kullanılırsa, anlaşma bir tür teknoloji veya beceri transferi içermelidir. Maliye Bakanlığı’nın ayrıca büyük savunma satın almaları için dış kredileri onaylaması gerekiyor. Bu, büyük tedariklerin Endonezya Silahlı Kuvvetlerinin operasyonel veya stratejik gereksinimleri kadar ekonomik ve politik kaygılardan da etkilendiği anlamına gelir.
Prabowo’nun gözetiminde ilerleyen birkaç büyük program, bu konsepti uygulamalı olarak göstermektedir. En büyüğü bir gişe rekorları kıran anlaşma Fransız Dassault ile altı Rafale savaş uçağı satın alacak ve 36 tane daha alma opsiyonu olacak. bu anlaşma 2022’de kapatıldı ve ilk ödeme tamamlandı, yani ilk altı ünite üretime giriyor ve 2026’da teslim edilmesi planlanıyor. Endonezya tam siparişle ilerlerse, yaklaşık 8,1 milyar dolara mal olacak.
Endonezya devlete ait havacılık ve uzay firması PTDI’den yapılan bir basın açıklaması, teknoloji transferlerinin anlaşmanın bir parçası, ayrıntılara girmese de. Dassault’un yüzde 9,9’una sahip olan Airbus, PTDI’nin uzun süredir ortağı. Rafale anlaşmasının yanı sıra bir son satın alma Doğrudan Airbus’tan iki A400 Atlas nakliye uçağının teslimi, Airbus ve Dassault’dan PTDI’ye ve muhtemelen diğer Endonezyalı firmalara teknoloji, beceri ve lisans transferini içerecektir. Endonezya Silahlı Kuvvetlerinin bu uçaklara ihtiyacı var, ancak yerli üretim yeteneklerinin geliştirilmesi, daha büyük satın alma stratejisinin önemli bir yönü.
Yakın zamanda Lockheed Martin’den C-130J-30 Super Hercules satın alındığında da benzer bir şey oldu. Endonezya’nın yaşlanan bir C-130H filosu var ve yükseltmek istiyor. İlk C-130J, bu yılın başlarında Jakarta’ya teslim edildi, dört tane daha üretimde ve önümüzdeki iki yıl içinde gelmesi bekleniyor. Anlaşmanın bir parçası olarak, devlete ait havayolu şirketi Garuda’nın bir yan kuruluşu olan PT Garuda Bakım Tesisi Aero Asia Tbk (GMFI), alınan sertifika Lockheed Martin’den mevcut C-130H’lerde bakım ve revizyon yapmak için. Yine Endonezya’nın bu uçaklara ihtiyacı var ama anlaşmadan uçak gövdesinden fazlasını almak istiyor. Becerilerin, üretimin ve bakım yeteneklerinin transferini istiyor.
Şimdiye kadar gerçekleşmeyen bir başka gişe rekorları kıran anlaşma, Boeing’den 36 adet F-15 satın alınmasıdır. 13,9 milyar dolar değerindeki anlaşma, ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan onay aldı ancak bir yere varacak gibi görünmüyor. Bildirildiğine göre, ana anlaşmazlık noktası finansman ve ödemeBoeing, Endonezya hükümetinin fiyat etiketini karşılama yeteneğinden endişe duyuyor. Bir diğer anlaşmazlık noktası da teknoloji transferleri ile ilgili olabilir. Endonezya bu kadar büyük bir satın alma işlemine devam ederse, teknoloji denkleştirmeleri ve beceri geliştirmeleri bekleyecekler ve Boeing, Dassault veya Airbus kadar bu tür taleplere açık olmayabilir. Günün sonunda, ABD hükümeti anlaşmanın ilerlemesini istese bile Boeing, hissedarlarına karşı sorumludur ve öncelikle ticari çıkarları tarafından yönlendirilecektir.
Genel olarak konuşursak, çoğu bir dereceye kadar devlet mülkiyetine sahip olan Fransız savunma şirketleri, büyük bilet satın almaları söz konusu olduğunda Endonezya’ya gerçekten istediğinin daha fazlasını vermeye istekli olduklarını gösterdi. Sadece pahalı donanım ve sistemler değil, aynı zamanda yerel üretim yeteneklerini potansiyel olarak artırabilecek teknik bilgi ve teknoloji. Endonezya gelişmiş görüşmeler örneğin, bir çift Scorpene denizaltısı satın almak için Fransız Donanma Grubu ile. Ayrıntılar hâlâ üzerinde çalışılıyor, ancak üretimin en azından bir kısmının devlete ait gemi yapımcısı PT PAL’ın Surabaya’daki tesisinde gerçekleşmesi muhtemel.
Endonezya’da askeri modernizasyon sadece bütçelerle ilgili değil. Ekonomik kalkınmaya katkıda bulunmak için Silahlı Kuvvetlerin operasyonel ve stratejik ihtiyaçlarını siyasi zorunlulukla dengelemekle ilgilidir. Son yıllarda, çoğu kez yabancı savunma şirketlerini ve milyarlarca dolarlık kredileri içeren bir dizi karmaşık ve pahalı satın alma projesini zorlamak gerektiğinde, darboğaz giderildi ve ileriye taşındı.
Büyük savunma sistemlerinin bakımı ve tedarikine yönelik hükümet harcamaları 2019’dan bu yana istikrarlı bir şekilde arttı ve 2022’de tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 3 milyar doların biraz üzerine ulaştı. Bunun bir nedeni, pandemi sırasında genel kamu harcamalarının artması. Ancak bunun bir kısmı da, Savunma Bakanı olarak Prabowo Subianto’nun hatırı sayılır bir siyasi sermayeden yararlanabilmesi ve büyük anlaşmaları sonuçlandırabilmesidir. Prabowo dikkatini üçüncü kez başkanlığı kovalamaya kaydırırken, bu dinamiğin gelecekte nasıl gelişeceği henüz belli değil.