Ekonomistler veya politika yapıcılar sanayi politikası hakkında konuştuklarında, konuşmaya genellikle Kore girer. Kore’nin son yıllarda dikkate değer bir ekonomik başarı elde ettiğine şüphe yok. Çeşitli hükümet politikalarının bu başarıya katkıda bulunduğuna şüphe yok. Ancak bu deneyimden hangi daha geniş sonuçların çıkarılacağı konusunda devam eden tartışmalar var. Shahid Yusuf, Kore’nin kalkınma deneyiminde gerçekte ne olduğunu ortaya koyarak yararlı bir arka plan sunuyor.İnovasyon ve Verimlilik Olabilir
Afrika Ülkelerinde Büyümeyi Sağlıyor mu? Kore’den Dersler” (Küresel Kalkınma Merkezi, Çalışma Belgesi 635, Mart 2023).
Başlangıç noktası olarak, Dünya Bankası tarafından sağlanan Dünya Kalkınma Göstergeleri veri tabanından bir grafiği burada bulabilirsiniz. Japonya ve Güney Kore için kişi başına düşen GSYİH’yi enflasyona göre ayarlanmış dolar cinsinden gösterir. 1990’da Japonya’nın kişi başına düşen GSYİH’sı Güney Kore’nin üç katıydı. 2021’de Japonya’nın liderliği sadece %7’ye düştü. Özellikle gelecek hakkında asla tahminde bulunmama inancına bağlı kalmaya çalışıyorum. Ancak birkaç yıl sonra Kore’nin kişi başına düşen GSYİH’de Japonya’yı geçmesi hiç de tasavvur edilemez değil.
Kore’nin dikkate değer büyüme gidişatından hangi politika dersleri çıkarılabilir? Yusuf burada ana temalara değiniyor, ancak bazı yorumlarını kendi sırama göre aktaracağım.
Başlangıç noktası olarak, Kore’nin 2. Dünya Savaşı’ndan sonraki durumunu ve bunu takip eden 1950-53 arasındaki Kore Savaşı’nı hatırlayın. Yusuf’un belirttiği gibi, Kore II. Dünya Savaşı’ndan sonra toprakları eşitlikçi bir şekilde yeniden dağıttı: “1949’da daha önce Japonlara ait olan toprakların Koreli çiftçilere dağıtılması, Kore’nin sonraki gelişimini destekleyen eşitlikçi gelir dağılımına ve siyasi istikrara katkıda bulunmuş olabilir. Bu yeniden dağıtım ABD tarafından üstlenildi. Askeri hükümet.” Dahası, Güney Kore’nin birleşeceği bir dış düşmanı -Kuzey Kore- vardı: “Güney Kore’nin Kuzey’deki komşusundan karşı karşıya olduğu ve hükümeti sanayileşmeyi hızlandırmaya iten bir tehdit göz ardı edilmemelidir. Endüstriyel çeşitlilik ve derinleşme, Kore’nin savunma gereksinimlerinin çoğunu karşılamasını ve düşman komşusundan gelen baskıyı etkisiz hale getirmesini sağladı.”
1960’larda, Kore hükümeti ve iş dünyası liderleri sanayileşmeye doğru bir atılım başlatmaya kararlıydı:
“1960’ların ortalarında Başkan Park Chung Hee ile başlayan ve halefleri tarafından sürdürülen siyasi liderliğin ve iş seçkinlerinin, daha karmaşık imalatlara sistematik çeşitlendirmeyi gerektiren, nispeten kapsayıcı, ihracata dayalı bir endüstriyel stratejiye sarsılmaz bağlılığı, muhtemelen en sık perakende. Stratejinin kendisi, önde gelen iş gruplarıyla istişare içinde, Ekonomik Planlama Kurulu (EPB) başkanlığındaki Kore ekonomik bürokrasisi tarafından koreografiye tabi tutuldu ve uygulandı. Beş Yıllık Ekonomik Kalkınma ve Kapsamlı Bilim ve Teknoloji Planları, hükümetin vizyonunu ve hedeflerini dile getirdi. Başkanın belirlenmiş hedeflere atıfta bulunarak sanayi ve ihracat sonuçlarına odaklanması ve EPB yetkilileri tarafından sektörler arası koordinasyona verilen dikkat, kısa devre bağlantı etkilerine neden olabilecek ve endüstriyel değişimi engelleyebilecek arızaları en aza indirdi (Rodrik 1996).
Bu geniş politika yaklaşımıyla ilgili birkaç temayı vurgulamakta fayda var.
1) İhracata dayalı kalkınmaya yerleşik bir vurgu vardır. Bu yararlı bir politika kılavuzudur, çünkü bir hükümet, şirketlerinin yurt içi satışlarını desteklemek için pek çok şey yapabilir, ancak uluslararası pazarlarda artan pazar payı, rekabet gücünde gerçek bir büyüme olduğunu gösterir. Uluslararası pazarlarda hedeflerine ulaşamayan Koreli şirketler, devlet sübvansiyonlarının azaldığını veya kaldırıldığını gördü.
2) Kore’nin kalkınma stratejisi çok geniş tabanlıydı, belirli endüstrilere sübvansiyonlar ve ucuz krediler sunmanın ötesine geçiyordu. Örneğin, Dünya Bankası verileri 1970’de Kore’deki 25 yaş üstü nüfusun yaklaşık %15’inin “lise” eğitimini tamamladığını söylüyor (temelde liseye eşdeğer. 1990’da bu oran yaklaşık yarısıydı ve şimdi yaklaşık dörtte üçü). özellikle STEM disiplinlerinde ve endüstriyel becerilerin geliştirilmesi de en başından beri bir öncelikti.Binlerce Koreli öğrenci okumak için yurt dışına gitti ve yabancı üniversitelerle bağlantılar da müfredat ve öğretim yöntemleri hakkında bilgi paylaşımını kolaylaştırdı.Endüstriyel çeşitlendirme başarılı olamazdı. insan sermayesi arzı ve işgücü becerileri yetersiz kaldı.”
Bu grafik bir dizi politikayı göstermektedir: imalat için müdahaleci destek ve aynı zamanda beşeri sermayenin geliştirilmesi (mesleki eğitimin, bilim ve teknoloji eğitiminin ve yurtdışı eğitim ve öğretimin yoğun kullanımı dahil), araştırma ve geliştirme için güçlü destek; ve dünyanın dört bir yanından teknoloji getirmek ve onu Koreli firmalara yaymak için politikalar.
3) Kore, her adımın bir öncekinin üzerine inşa edildiği adım adım bir kalkınma yaklaşımı izledi.
1960’larda Kore’nin üretimi, aşağıdakiler gibi hafif, emek yoğun faaliyetler etrafında dönüyordu:
giysiler, ayakkabılar, oyuncaklar, gıda ürünleri ve hafif tüketici elektrik ürünleri. Diğer düşük gelirli ekonomilerde norm olan türden. Ancak 1970’lerin başından başlayarak, Kore yapısal bir kırılma başlattı ve daha karmaşık ve teknoloji yoğun ürünlere çeşitlendirmek için ağır ve kimya endüstrisi teşvik planını (HCIPP) başlattı. Kısmen Japon hibeleriyle finanse edilen Pohang’da devlete ait bir demir ve çelik kompleksi, Changwon’da bir makine üretim kompleksi, Wulsan’da bir petrokimya kompleksi, Kumi’de bir elektronik kompleksi ve Ulsan’da büyük bir tersane inşa etti.
Bireysel endüstrilerin gelişimi adım adım bir yaklaşım izledi. Örneğin, Kore’nin gemi inşa endüstrisi yerel olarak üretilen çelik, ucuz yerel işgücü ve sübvansiyonlu devlet kredileri ile başladı. Ama sonra:
[L]Hyundai Heavy Industries gibi önde gelen tersaneler, bu tür konularda dış yardım istedi.
gemi tasarımları, işletme talimatları, tersanelerin tasarımı ve üretim süreçleri gibi alanlar. Tersanenin işletilmesine ve iş gücünün eğitimine yardımcı olmaları için Avrupalı mühendisler ve teknisyenler tuttular ve önde gelen rakiplerin en iyi uygulamalarını temel alan kalite kontrol önlemlerini benimsediler. Buna ek olarak Kore üniversitelerinden yeni basılmış mühendislerin işe alınması -bazıları yurtdışında ileri eğitim almış- işgücünün hızlı bir şekilde iyileştirilmesine yardımcı oldu ve tersanelerin 1980’lerin sonunda dış yardımdan büyük ölçüde vazgeçmesine izin verdi. Daha yetenekli, teknolojiden anlayan bir iş gücü artı yaparak öğrenme, kalitenin yanı sıra verimlilikte de önemli kazanımlar sağladı (Kim ve Seo 2009). Bunlar, akıllı telefonlar, otomobiller, dayanıklı tüketim malları ve mühendislik ekipmanları üretiminde öncüler arasında yer alan Koreli firmalarla günümüze kadar devam etti.Tasarım yeteneklerinin kazanılması daha uzun sürdü – yaklaşık on beş yıl. Birkaç yıl boyunca denizaşırı ülkelerden gemi tasarımları alındı ve LNG taşıyıcıları gibi daha yüksek değerli gemilerin yeni tiplerini inşa etmek için teknoloji lisansı alındı. Bu bağımlılık, şirket içi araştırma ve test tesisleri olgunlaştıktan sonra kademeli olarak azaldı. 1980’lerin ikinci yarısında Koreli gemi yapımcıları, basıncı ve sürtünme direncini en aza indirmek için koruyucu kaplamalar, kaynak teknikleri ve gemi tahriki, motor performansı ve gövde tasarımı ile ilgili temel teknolojilerdeki gelişmelerden sorumluydu.
4) Kore hükümeti altyapıya büyük yatırım yaptı: limanlar, havaalanları, yollar, demiryolu. Ama daha güncel bir örnek olarak, Dünya Bankası verileri gösteriyor Korelilerin interneti kullanma payının 1998’de %7’den sadece altı yıl sonra 2004’te %73’e çıktığını ve bu payın %90’ın üzerinde olduğunu ve 2016’dan beri yükseldiğini söyledi. Yaşadığımız yerde en hızlı ev internet erişimine sahibiz, bu da neredeyse Seul’deki berbat internet erişimi kadar iyi olduğu anlamına geliyor.”
5) Sürekli teknolojik ilerleme gerekli görülüyordu. Kore, GSYİH’sının daha fazlasını Ar-Ge’ye diğer tüm ülkelerden daha fazla harcıyor.
Teknoloji, sanayileşmenin başarısı ve ihracatta rekabet edebilirlik için gerekli görülüyordu. MOST (Bilim ve Teknoloji Bakanlığı) ve KIST (Kore Bilim ve Teknoloji Enstitüsü), teknoloji transferini ve Kore’nin gelişmekte olan imalat sektörü tarafından benimsenmesini teşvik etmek amacıyla kurulmuştur. Artan kurumsal eklemeler, Kore İleri Bilim Enstitüsü’nün (şimdi önde gelen S&T üniversitesi olan KAIST) ve çoğu Daedeok Science’da bulunan bir dizi uzmanlaşmış devlet araştırma enstitüsünün (GRI’ler) oluşturulmasıyla 1970’ler ve 1980’ler boyunca devam etti. Daha sonra Daedeok Bilim Vadisi’ne dönüşen kasaba, binlerce yüksek eğitimli profesyonelin çalıştığı kamu ve özel araştırma kuruluşlarına ev sahipliği yapıyor.
6) Kore, küresel çevresinden bazı avantajlara sahipti: “İtibar avantajları sağlayan ve yabancı alıcıların ve yatırımcıların dikkatini çeken Doğu Asya komşuluk etkileri …”
Bu politika yaklaşımı nasıl özetlenir? Kore hükümetinin belirli endüstrileri sübvanse ettiği doğru. Yusuf’un yazdığı gibi: “Devlet, Koreli üreticiler arasındaki rekabetin teşvik edildiği, ancak pazarın tarife engelleri ve firmaların giriş ve çıkışlarına yönelik kısıtlamalarla korunduğu kontrollü bir ortam yarattı. Ayrıca, Koreli ihracatçılara ihracat sübvansiyonları, vergi avantajları ve sübvansiyonlu finansman desteği sağlandı.”
Ancak Kore hükümeti, sübvanse edilecek sektörleri seçmekte iyi bir iş çıkardı, bir şekilde mevcut üretime veya ölüme mahkum sektörlere para pompalamıyordu. Kapsamlı eğitimi ve işgücünün becerilerini geliştirmeyi vurguladı. Modern altyapıyı vurguladı. Gerektiğinde uzmanlığı ithal ederek ve aynı zamanda kendi teknolojisini geliştirmek için birçok adım atarak teknolojik sınırı yükseltmeyi vurguladı. Ayrıca Kore, teknolojik uzmanlığın sürekli gelişimini ve bunun getirdiği sürekli yıkımı kucakladı.
Güney Kore ekonomisi, dünyadaki diğer ekonomiler gibi, ileriye dönük devam eden zorluklarla karşı karşıyadır. Güney Kore için büyük bir değişim, ekonomik büyümesinin çoğunun, giderek daha sofistike hale gelen çeşitli imalat türleri yapan büyük endüstriyel holdinglere (“chaebol”) dayalı olmasıdır. Ancak bir bütün olarak dünya ekonomisi için, robotik ve otomasyonun yükselişiyle birlikte, ekonomik büyüme, fiziksel nesnelerin yapımında değil, üretimin hizmetler tarafında (inovasyon, tasarım ve finans ve hukuk gibi destek hizmetleri) giderek artıyor. Bu nedenle, Kore’nin mevcut hükümet planları, devam eden teknolojik becerilere ve karmaşıklığa, aynı zamanda bu teknolojinin hizmet sektöründe olduğu kadar küçük ve orta ölçekli işletmelerde uygulanmasına da vurgu yapmaktadır.
Sanayiye yönelik belirli sübvansiyonların, insan sermayesi, altyapı ve yüksek düzeyde yatırım ve teknolojik büyüme desteğindeki daha genel iyileştirmelerden daha önemli olup olmadığı konusunda devam eden bir tartışma var. O düğümü çözmeye çalışmayacağım. Ancak, geniş destek politikaları dizisi olmadan, endüstriyel sübvansiyonların kendi başlarına aynı başarıyı elde edemeyecekleri açık görünüyor.