Rusya’nın Ukrayna’yı tam ölçekli işgalinin Moğol ekonomisine zarar verdiğini söyleyen başbakan, havayolu gelirlerinin kaybı ve Rusya’dan gerekli malzemeleri ithal etmekte yaşanan zorluk da dahil olmak üzere mali zarar olduğunu iddia etti.
Tam ölçekli işgalinden neredeyse bir yıl sonra Ukrayna ve ardından ABD ve müttefikleri tarafından Moskova’ya geniş kapsamlı yaptırımlar uygulanması, Rusya ile Çin arasında sıkışmış sadece 3,3 milyon insanın karayla çevrili demokrasisi hâlâ etkinin etkisinde.
Ülkenin 42 yaşındaki başbakanı Luvsannamsrai Oyun-Erdene, Financial Times’a verdiği bir röportajda, “Moğolistan demokratik bir ülke olmasına rağmen, Rusya’ya uygulanan yaptırımlar nedeniyle de baskı altında” dedi. Cezai tedbirlerin “bizim hatamız olmasa da Moğolistan’a çifte yaptırım” anlamına geldiğini ekledi.
Tali hasar, Oyun-Erdene’nin Moğolistan’ın yakıt için “tamamen bağımlı” olduğunu söylediği Rus şirketlerine ödeme yapmadaki zorluklardan, bir zamanlar ülke üzerinden uçan havayollarının gelir kaybına kadar uzanıyor.
Başbakan, “Ukrayna’daki durum sadece iki ülke arasındaki bir çatışma değil” dedi. “Dünya ekonomisi üzerinde ve özellikle Moğolistan da dahil olmak üzere küçük ve karayla çevrili ülkeler üzerinde olumsuz ve büyük bir etkisi var. . . Ekonomik yaptırımların kapsamlı araştırmalara dayalı olarak uygulanması gerekiyor çünkü bunların diğer ülkeler üzerinde kapsamlı ve olumsuz etkileri var.”
Bir zamanlar Rusya hava sahası üzerinden Avrupa-Asya rotalarını işleten havayolları da uçtu Moğolca Ulan Batur’a değerli “seyrüsefer ücretleri” ödedikleri bölge. Moskova tarafından Rus uçaklarını hedef alan AB önlemlerine misilleme olarak uygulanan Rus hava sahası yasakları, birçok Avrupa havayolunu ya Kuzey Kutbu üzerinden uçmaya ya da Orta Asya ve Türkiye üzerinden daha güneydeki bir rotayı kullanmaya zorladığında dağıldı.
Oyun-Erdene, “Uçaklar Rusya üzerinden geçemediği için navigasyon gelirimiz yok” dedi. “İkincisi, yakıtımızı Rusya’dan ithal ediyoruz ve [Russian energy] şirketler ve bankalar yaptırım altında, ödeme sorunları yaşıyoruz.” Rusya’da mazot, ayçiçek yağı ve madencilik ekipmanları gibi emtialarda savaşla ilgili kıtlığın “günlük olarak kullandığımız bazı ürünlerin aksamasına” yol açtığını da sözlerine ekledi.
Oyun-Erdene, Ekim ayında Almanya’ya yaptığı bir gezi ve BM genel sekreteri António Guterres’in Ağustos ayında Ulan Batur’a yaptığı ziyaret de dahil olmak üzere son aylardaki bir diplomasi telaşı sırasında bu konuların altını çizdi.
Çin’in o zamanki dışişleri bakanı olan Wang Yi de geçen yılın sonlarında Çin Komünist partisinin politbürosuna terfi ettikten kısa bir süre sonra Moğolistan’a gitti.
Çin, AB ve Almanya’nın büyük etkisi olduğuna inanıyoruz. [the Ukraine] durum” dedi Oyun-Erdene. “Bu kapsamda Almanya’ya resmi bir ziyarette bulundum ve özellikle Wang Yi’nin Moğolistan ziyareti sırasında Çinli muhataplarımızla da görüştük.”
Kritik tedarikler için Rusya’ya olan bağımlılığını yansıtan Moğolistan, kömür, bakır ve diğer emtia ihracatı için Çin’in talebine eşit derecede bağımlı. Kömür ve bakır, ülkenin toplam ihracatının yaklaşık yüzde 60’ını oluşturuyor, bunu yüzde 20 ile altın ve demir cevherleri izliyor.
Kasım ayı sonlarında Oyun-Erdene yeni bir şubenin açılışına başkanlık etti. Çin’e sınır ötesi demiryolu bağlantısı hükümetinin salgın öncesi yılda yaklaşık 30 milyon ton olan kömür ihracatını yılda 80 milyon tona çıkarmayı umduğunu söyledi.
“Moğolistan’ın ihracatının yüzde doksanı Çin’e gidiyor ve Moğolistan yakıtta tamamen Rusya’ya bağımlı. Gıda ve diğer ürünlerde de iki komşumuza bağımlıyız” dedi. “Fakat Moğolistan bir parlamenter demokrasidir ve [our] insanların zihniyeti ve toplumu o ülkelerden çok farklı. . . Moğolistan karayla çevrili ama bizim aklımız kilitli değil.”
Bu demokratik zihniyet, Çin ve Rusya’daki muadillerinin nadiren uğraşmak zorunda kaldığı Moğol liderler üzerindeki halk baskısını körükleyebilir. Aralık ayı başlarında, devlete ait kömür varlıklarının çalındığı iddiasına kızan büyük kalabalıklar, Ulan Batur’daki hükümet binalarını basmakla tehdit ettiler.
Adalet ve İçişleri Bakanı Nyambaatar Khishigee, Moğolistan’ın geçişinden bu yana geçen döneme atıfta bulunarak, “Hayal kırıklığı ve kitlesel protestolar, son 32 yılda meydana gelen eşitsiz servet dağılımının bir sonucuydu” dedi. 1990’da demokrasi
Oyun-Erdene’nin yönetimi başladı hükümet yetkilileri hakkında geniş kapsamlı soruşturmalar ve devlete ait doğal kaynak ve ulaşım şirketlerindeki yöneticiler.
Hükümet, bir devlet demiryolları yöneticisinin evinden 7,3 milyar tugrik (2,1 milyon dolar) gasp edilmesi de dahil olmak üzere, rüşvet, görevi kötüye kullanma ve “sebepsiz zenginleşme” iddiasıyla düzinelerce kişiyi tutukladı.
Ancak hükümet, protestocuların 1995’ten bu yana 40 trilyon tugrik değerinde devlet kömür rezervinin çalındığı yönündeki iddialarına karşı çıkıyor.