Cüce gezegen Quaoar’ın çevresinde, gökbilimcilerin mümkün olmadığına inandıkları bir mesafede, bu yapıların nasıl oluştuğuna dair astronomik teorilere meydan okuyan bir halka sistemi tespit edildi.
Quaoar, Neptün’ün ötesindeki Kuiper kuşağında yer alır. Buzlu kaya 1.121 kilometre (697 mil) genişliğinde, Pluto’nun yaklaşık yarısı çapında. Quaoar, buz püskürten volkanları barındırabileceğine dair işaretler ve bir halka sistemi gibi ilginç özelliklere sahip uzak bir nesnedir.
Gaz devleri Satürn, Jüpiter, Uranüs ve Neptün ile cüce gezegenler Chariklo ve Haumea’nın çevresinde gezegenlerin yörüngesinde dönen halkalar halinde sıkıştırılmış enkaz bulunur. Tüm halka sistemleri, Roche sınırı olarak bilinen bir mesafe içinde ev sahibi gezegenlerine nispeten yakındır.
Roche sınırı, halka sistemlerinin yalnızca daha büyük bir gövdeden gelen gelgit kuvvetlerinin daha küçük bir nesnenin kendi yerçekimi kuvvetlerinden daha güçlü olduğu bir mesafe içinde oluşabileceğini belirtir. Kısacası, bir gezegenin Roche sınırı içinde yakalanan enkaz parçalanacak ve bir halka sistemine sıkıştırılacaktır. Bununla birlikte, bu mesafenin dışındaki herhangi bir malzeme, büyük olasılıkla yerçekimi altında birbirine yapışacak ve bunun yerine bir ay oluşturacaktır.
Dört halka sistemi (Kredi: ESA, CC BY-SA 3.0 IGO)
Ancak Quaoar bu kuralı çiğner. Halka sistemi, cüce gezegenin yarıçapının yedi katından daha uzak bir mesafedeki yörüngelerde bozulmamış durumda. Satürn’ün halka sistemi, karşılaştırma için yarıçapının yalnızca üç katı bir mesafede bulunur. Şimdi gökbilimciler, böyle bir halka sisteminin ana gövdesinden bu kadar uzakta nasıl hayatta kalabildiği konusunda şaşkınlar.
“Güneş Sistemimizde bu yeni halka sistemini keşfetmek beklenmedikti ve Quaoar’dan bu kadar uzakta halkalar bulmak, bu tür halkaların nasıl oluştuğuna dair önceki fikirlerimize meydan okuyacak kadar beklenmedikti.” söz konusu Araştırmanın ortak yazarı Vik Dhillon yayınlanan Nature’da ve Sheffield Üniversitesi’nden bir fizik ve astronomi profesörü.
Bir araştırma ekibi, 2018’den 2021’e kadar yer tabanlı teleskopları ve ESA’nın CHEOPS uzay aracını kullanarak Quaoar’ı gözlemledi. Cüce gezegen önlerinden geçerken arka plan yıldızlarının kararmasını ölçen veriler, nesnenin etrafında güneş ışığını engelleyen başka bir şey olduğunu düşündüren iki eğim gösterdi.
Makalenin baş yazarı ve Brezilya Universidade Federal do Rio de Janeiro’dan bir araştırmacı olan Bruno Morgado, Quaoar çevresinde neyin gizlendiğini anlamak için diğer gözlemevlerinden ve vatandaş bilim adamlarından alınan farklı veri kaynaklarını birleştirdi. Halka sistemi, doğrudan görüntü için çok küçük ve soluktur.
“Her şeyi bir araya getirdiğimizde, parlaklıkta Quaoar’ın neden olmadığı, ancak çevresinde dairesel bir yörüngede dönen bir maddenin varlığına işaret eden damlalar gördük. Gördüğümüz anda, ‘Tamam, bir halka görüyoruz’ dedik. Quaoar civarında, ” diye söz konusu Bir açıklamada.
Gökbilimciler şimdi, böyle bir halka sisteminin ana gezegeninden bu kadar uzakta nasıl hayatta kalabildiğine şaşırıyorlar.
“Quaoar çevresindeki bu keşfin en ilgi çekici yanı, malzeme halkasının Roche sınırından çok daha uzakta olması. Gözlemlerimizin bir sonucu olarak, yoğun halkaların yalnızca bir gezegen cismi Roche sınırı içinde hayatta kaldığına dair klasik görüş, doğrulanmış olmalı.” Makalenin ortak yazarı ve INAF’ın İtalya’daki Katanya Astrofizik Gözlemevi’nde araştırmacı olan Giovanni Bruno, “tamamen gözden geçirildi.”
Kayıt araştırmacılardan yorum istedi. ®