Bir düşünün mühendisler her yeni teknolojik konsepti halka göstermek için çalışan bir model oluşturmaları gerekiyordu. Doğru yapılırsa, teknoloji okuryazarlığı artabilir! Etkileyici bir görsel örnek, insanların yeni teknolojilerin uygulamalarını ve sonuçlarını anlamalarına gerçekten yardımcı olabilir. arkasındaki fikir buydu gök gürültüsü evi1700’lerin ikinci yarısında, Benjamin Franklin’in paratoner deneyleri hakkında haber yaymanın popüler bir yolu haline geldi.
Thunder house, topraklı iletkene karşı topraksız iletkenin faydalarını gösteren basit bir masa üstü cihazdı. Gösterici, modelin içine az miktarda barut yerleştirir ve ardından Leyden kavanozu adı verilen eski bir pilden elektrik yüküyle evi vururdu. Evde topraklanmış bir iletkenle simüle edilmiş bir paratoner olsaydı, şarj olaysız geçerdi. Ancak ev açık bir iletkenle kurulmuş olsaydı, şarj barutu tutuşturur ve evin yan tarafları yüksek bir patlama ile çökerdi. Bu modern gösteri, nasıl yapıldığını gösteriyor:
gök gürültüsü eviwww.youtube.com
Gösteriler kesinlikle dramatikti ama yine de paratonerlerin alışması yıllar aldı.
Ben Franklin’in deneyleri yıldırımın elektrik taşıdığını doğruladı
Franklin’in elektrikle ilgili deneyleri 1745’te başladı. Peter CollinsonRoyal Society üyesi ve American Philosophical Society’nin patronu olan , ona bir cam tüp ve deneyler için bir dizi talimat gönderdi. Franklin coşkuyla araştırmayı üstlendi. 1750’de Collinson’a, gökyüzünde gözlemlediği şimşeğin bir Leyden kavanozundakiyle aynı elektriksel özelliklere sahip olup olmadığını belirlemek için kendi deneyini öneren bir mektup yazmıştı.
popüler bir kişi sayesinde Currier ve Ives baskı Amerikalıların çoğu, Franklin’in bu çığır açan keşfi 1752’deki ünlü uçurtma deneyiyle yaptığını varsayıyor. Örneğin, babasına yardım eden hevesli bir genç çocuk olarak resmedilen Franklin’in oğlu William, 21 yaşında deney sırasında. Ayrıca, görüntü çifti açık bir alanda gösteriyor, ancak Franklin deneyin uzun bir kulenin veya kilise kulesinin tepesinde yapılması gerektiğini düşündü; gerçekten de, o sırada Philadelphia’da uygun yüksek bir bina olmadığı için deneyi yapmayı erteledi.
Ben Franklin büyük olasılıkla ünlü yıldırım deneyini 1752’de gerçekleştirdi, ancak açık alanda değil.Getty Resimleri
Elbette çoğu efsanenin bazı gerçekleri vardır ve Franklin’in Haziran 1752’de oğluyla uçurtma deneyini yapmış olması muhtemeldir. Ancak Franklin’in bulutların elektriklenip elektriklenmediğini belirlemek için önerdiği deneyde uçurtma yoktu.
29 Temmuz 1750’de Franklin, Collinson’a bir mektup yazdı ve bir kuleye veya çan kulesine bir nöbetçi kulübesi yerleştirilmesini önerdi. Bir insanı ve bazı elektrikli aletleri alacak kadar büyük olan kutunun üzeri kapatılarak kuru tutuldu ve kutunun içinden yukarıya doğru 6-9 metrelik bir demir çubuk geçirilerek keskin bir uçla sonlandı. Franklin, çubuğun gök gürültülü bulutların elektriklenip elektriklenmediğini belirtmek için kullanılabileceğine inanıyordu. Nöbetçi kulübesi deneyini kitabında yayınladı, Elektrik Üzerine Deneyler ve Gözlemler, 1751’de Londra’da yayınlanan ve ertesi yıl Fransa’da tercüme edilerek yayınlandı.
Franklin’in önerdiği deneyler İngiltere’de soğuk karşılandı, ancak Fransa Kralı XV. Louis bunların gerçekleştirildiğini görmek istedi. Doğa bilimci Thomas-François Dalibard, Paris’in 25 kilometre kuzeyindeki Marly-la-Ville’deki evinin bahçesine 12,2 metrelik sivri demir çubuklu bir nöbetçi kulübesi kurdu. 10 Mayıs 1752’de fırtına bulutları tepelerinde toplandı. Dalibard şehir dışındaydı ama asistanı Coiffier ve köyün rahibi Peder Raulet’e talimatlar bıraktı. Böylece Coiffier, Franklin’in deneyini ilk yürüten kişi oldu. Demir çubuğun birkaç santimetre yakınına bir pirinç tel getirdiğinde, bir kıvılcım sıçradı ve Leyden kavanozlarıyla yapılan elektrik deneylerinden elde edilene çok benzer bir kükürt kokusu yaydı. Raulet daha sonra gök gürültüsü ve şimşek dağılıp dolu yağmaya başlayana kadar deneyi 4 dakika boyunca altı kez başarıyla tekrarladı.
Raulet, deneyin bir kaydını Dalibard’a gönderdi. oku onu 13 Mayıs’ta Paris’teki Académie Royale des Sciences’a. Beş gün sonra, bir meslektaşım deneyi başarıyla tekrarladı. Yakında deney Avrupa çapında yürütülüyordu. Ancak haberin Kuzey Amerika’ya ulaşması yavaştı ve Franklin uçurtma deneyini, Fransızların nöbetçi kulübesi deneyiyle teorisini doğruladığını bilmeden gerçekleştirdi.
Paratonerin benimsenmesi yıldırım hızında olmadı
Gerçek hayatta bilim filmlerdeki gibi ilerleseydi, Franklin’in fırtına bulutlarının elektriklendiğini doğrulaması, önerdiği korumanın benimsenmesine yol açardı: paratoner. Ancak gerçeklik nadiren düzenli bir senaryo izler ve tarihçiler olayların gerçek sırasını anlamak için kanıtları seçmek zorundadır. I. Bernard Cohen, 1952’de Amerikan Felsefe Derneği’nin deneylerin iki yüzüncü yılını kutlamasının bir parçası olarak Franklin’in paratonerleri üzerine bir makale yayınladı. Daha sonra bunu kitabına genişletti. Benjamin Franklin’in Bilimi.
Franklin vardı önerilen 1750 gibi erken bir tarihte bir paratonerin kullanışlılığı: “Bu sivri uçlu Çubuklar, muhtemelen Elektrik Ateşini bir Bulutun üzerine düşecek kadar yaklaşmadan önce sessizce çekip alıp bizi o ani ve korkunç Yaramazlıktan korumaz mıydı?” 1751’de Franklin’in arkadaşı ve işbirlikçisi Ebenezer Kinnersley New York, Boston ve Newport, RI’da “Yeni Keşfedilen Elektrikli Yangın” üzerine dersler vererek konsepti göstermek için bir yıldırım evi kullanıyordu.
Parisli tasarımcılar yıldırım ileten bir şapka buldu [left] ve şemsiye [right]. Kullanıcıya vurulursa, metal telin elektriği toprağa boşaltması gerekiyordu.Getty Resimleri
Ancak on yıldan fazla bir süre sonra Franklin, İngiltere’den Kinnersley’e evlat edinme eksikliği nedeniyle cesaretinin kırıldığını yazdı: “Burada [the lightning rod] çok az dikkate alınır; o kadar az ki, kamuoyuna duyurulalı yedi veya sekiz yıl olmasına rağmen, henüz onun tarafından güvence altına alınmaya çalışılan tek bir ev duymadım. Franklin, bir soruna net bir çözüm olarak algıladığı bir şey sunulduğunda insanların ataletinden hüsrana uğradı. Ama dini inançlarla, kişisel kinlerle ve basit bir korkuyla savaşıyordu.
Uzun süredir devam eden Katolik ve Protestan geleneği (doktrin değilse de), fırtınanın şeytani doğasını dağıtmak için gök gürültülü fırtınalar sırasında çanların çalınmasını gerektiriyordu. 17. yüzyılın başlarında, (Galileo ile yolları kesişen) Kardinal Bellarmine’nin bu uygulamayı kınadığı ve Papa XIV.
Ne yazık ki, bazı gelenekler zor ölür – ve birçok zil çalan da öyle. Kilise kuleleri elbette yıldırım düşmeleri için tercih edilen yerlerdir. 1753 ile 1786 arasında, yalnızca Fransa’da 103 kilise kulesi zili yıldırım çarpması sonucu öldü. Biliyorum, benim işim olsaydı, paratoner için yalvarırdım.
Küçük anlaşmazlıklar da paratonerin önüne geçti. Örneğin, Dalibard ve Georges-Louis Leclerc, Dalibard’ın Franklin’in eserine yaptığı tercümeye sundukları kısa girişte, Fransız din adamı ve önde gelen elektrik deneycisi Jean-Antoine Nollet’in çalışmasından bahsetmeyi ihmal etmişlerdi. Misilleme olarak Abbé Nollet, nöbetçi kulübesi deneyinin başarı haberini gizlemeye çalıştı. Bu başarısız olduğunda, elektrik çarpmasından yararlanarak korku tellallığına girişti. George Wilhelm Richmann 1753’te
Richmann, öldüğü sırada nöbetçi kulübesi deneyini tekrarlamaya çalışıyordu, ancak atmosferik elektriğin gücünü ölçmek için bir elektrometre takmak gibi bir bükülme ile. Ne yazık ki, topraklanmamış bir çubuk kullanmak gibi temel bir hata yaptı ve 6 Ağustos 1753’te elektrik deneylerinden kaydedilen ilk ölüm oldu.
Franklin bir hesabı yeniden yazdırdı daki kazanın Pensilvanya Gazetesi ve kendi paratoner fişiyle sonlandırdı: “Ve Aparatı Evinin Güvenliği için tasarlanmış olsaydı ve Tel (bu Durumda olması gerektiği gibi) Çatıdan Toprağa Kesintisiz devam etse, Yıldırım’ın Wire’ı takip etmiş olması ve ne Ev’in ne de Aileden herhangi birinin bu talihsiz Felçten zarar görmemiş olması muhtemel görünüyor.”
Sonunda, arkalarındaki bilim çoğu insan için biraz belirsiz kalsa da, paratonerler geniş çapta kabul gördü. Örnek olay: 1778’de Fransız moda tasarımcıları, bayan şapkaları ve dahili paratonerli şemsiyeler. Enerjiyi toprağa dağıtmak için arkasından metal bir zincir çekildi. Bu tür aksesuarların bir yıldırım çarpmasını çekme olasılığı düşük olsa da, herhangi bir koruma sağlamaları da olası değildi. Belki de moda evleri bir gök gürültüsü evinin bir tanıtımını görmüş olsalardı, potansiyel olarak ölümcül tuhafiye tasarlamaya daha az hevesli olurlardı.
bir parçası devam eden seriteknolojinin sınırsız potansiyelini kucaklayan tarihi eserlere bakmak.
Bu makalenin kısaltılmış bir versiyonu, Nisan 2023 tarihli basılı sayısında “Gök gürültüsünü hisset”
Sitenizdeki Makalelerden
Web Çevresindeki İlgili Makaleler