İçerisinde bulunduğumuz Samanyolu Galaksisi’nde, diğer birçok galakside olduğu gibi bir kara deliğin var olduğuna inanılıyor. İşte bununla ilgili ilk somut verilen yıllar süren bir araştırmanın ardından ele geçirildi. Bu çığır açıcı bulgular, Eylül ayında arXiv sunucusunda yayımlanan ön araştırmada paylaşıldı. Bilim insanları, kara deliğin çevresinde yer alan soğuk gaz bulutlarında huni şeklinde dev bir boşluk tespit etti. Görünüşe göre bu bölgedeki madde, kara delikten fışkıran sıcak plazma rüzgârları tarafından süpürülmüş durumda.
Maryland Üniversitesi’nden astrofizikçi Lia Hankla, araştırmaya dahil olmasa da bulguları “Eğer bu gerçekten kara delik rüzgârlarının sonucuysa, galaksimizin merkezine dair çok önemli sonuçlar doğurabilir.” sözleriyle “oldukça heyecan verici” olarak nitelendirdi.
Kara delikler her şeyi yutmaz, bazen püskürtür
Kara delikler genellikle “her şeyi yutan” kozmik canavarlar olarak bilinse de durum aslında o kadar basit değil. Devasa kütle çekimleriyle maddeyi kendilerine çekerken, bu madde ısınarak etraflarında dönen yoğun bir akresyon diski oluşturur. Bu diskten bazı gazlar ise tamamen yutulmak yerine manyetik ve radyasyon etkileriyle uzaya püskürtülür. Yani kara delikler, bazen evrenin en güçlü “rüzgârlarını” estirir.
Bu rüzgârlar, galaksilerin evriminde büyük rol oynuyor. Yeni yıldızların oluşumunu bastırabiliyor, galaktik gazın sıcaklığını artırabiliyor ve galaksinin aşırı büyümesini engelleyebiliyor. Dolayısıyla, Sagittarius A*’dan gelen rüzgârları anlamak, Samanyolu’nun geçmişini ve oluşum hikâyesini çözmek açısından kritik öneme sahip.
Yıllar boyunca yapılan gözlemler çelişkili sonuçlar vermişti. Çünkü Samanyolu’nun merkezine doğrudan bakmak kalın gaz ve toz tabakaları görüşü engellediği için oldukça zor. Ancak Şili’deki ALMA (Atacama Large Millimeter/Submillimeter Array) teleskobu bu engeli aşmayı başardı.
Northwestern Üniversitesi’nden Lena Murchikova ve Mark Gorski, ALMA’nın beş yıllık gözlemlerini son teknoloji veri işleme yöntemleriyle birleştirerek, Sagittarius A* çevresindeki soğuk gazların şimdiye kadarki en detaylı haritasını çıkardı.
Bu harita, soğuk gaz bulutlarında huni biçimli bir boşluk ortaya koydu. NASA’nın Chandra X-ışını Gözlemevi verileriyle karşılaştırıldığında, bu boşlukla X-ışını emisyonlarının tam olarak aynı bölgede örtüştüğü görüldü. Bu da kara delikten çıkan sıcak plazma rüzgârlarının soğuk gazı iterek bu boşluğu oluşturduğunu güçlü biçimde gösteriyor.
Araştırma, kara deliğin rüzgârlarına dair şimdiye kadarki en net kanıtı sunsa da bilim insanları hala doğrudan kanıt, yani kara delikten çıkan parçacıkların hızının ölçümünü bekliyor. Ancak artık cevaba hiç olmadıkları kadar yakınlar. Kısacası, Samanyolu’nun kalbindeki bu sessiz devin aslında sandığımız kadar sakin olmadığı anlaşılıyor. Evrenin merkezinde esen bu görünmez rüzgârlar, galaksimizin kaderini şekillendirmiş olabilir.
https://www.milliyet.com.tr/teknoloji/50-yillik-gizem-cozuldu-galaksimizdeki-kara-delikten-ilk-somut-bulgular-7463048