Bakan Yardmcs Mammadov, Ermenistan’n, daha nce igali altnda bulunan Karaba’da, 1991’den itibaren eitli ihlallerde bulunmas ve kart sularn soruturulmas amacyla sreci uluslararas mahkemelere tadklarn belirtti.
Azerbaycan tarafndan, Uluslararas Adalet Divan (UAD) nezdinde “Her Trl Irk Ayrmclnn Ortadan Kaldrlmasna likin Uluslararas Szleme”nin ihlal edildii iddiasyla Ermenistan’a kar alan dava durumasnda konuan Mammadov, sreci ve Divan’dan beklentilerini AA muhabirine deerlendirdi.
Mammadov, “2. Karaba Sava’ndan sonra Azerbaycan, kendi egemenliinde kabul edilen bu topraklarda, Ermenistan’n iledii eitli sulardaki sorumluluu sebebiyle uluslararas mahkemelerde baz davalar at. Bunlardan biri de Eyll 2021’de Ermenistan’a kar Uluslararas Adalet Divannda 1965 tarihli ‘Her Trl Irk Ayrmclnn Ortadan Kaldrlmasna likin Uluslararas Szleme’ kapsamnda at dava.” dedi.
– ERMENSTAN’IN, AZERBAYCANLILARA KARI ETNK TEMZLK POLTKALARI
Ermenistan’n, uzun sren igal srecinin tamamnda iledii sular ele alan davaya ilikin itirazlarda bulunduunu ifade eden Mammadov, “lk turda Ermenistan taraf itirazlarn sundu sonra Azerbaycan bu itirazlara ilikin cevabn sunacak. Daha sonra da ikinci tur sunumlar yaplacak. lk olarak Ermenistan, daha sonra Azerbaycan meseleye ilikin cevaplarn Mahkeme’ye sunacak.” diye konutu.
Azerbaycanllara kar soykrm ve etnik temizlik politikalar uygulad gerekesiyle Ermenistan’ dava ettiklerini anlatan Mammadov, “Ermenistan’n, bu topraklarda bir daha Azerbaycanllarn yaamamas ve sadece Ermenilerin yaamasn salamaya ynelik planlar vard.” deerlendirmesinde bulundu.
Mammadov, atklar davayla Ermenistan’n bu zamana kadarki ihlallerinin UAD tarafndan tespit edilmesi ve Azerbaycanllarn Karaba’daki topraklarna geri dnleri srecinde Ermenistan’n ykmllklerine uymasn salamay amaladklarn ifade etti.
Mammadov, 2. Karaba Sava’ndan sonra buradan srlen Azerbaycanllarn yeniden topraklarna dnmesine ynelik programlarnn devam ettiini kaydetti.
– TAZMNAT VE KARABA’A DN
Ermenistan’n iledii ihlaller sebebiyle UAD tarafndan tazminata mahkum edilmesini talep ettiklerini aktaran Mammadov, Divan’n yarg yetkisine sahip olduuna karar vermesinin ardndan davann esas aamasnda Azerbaycan’n taleplerini ele alacan aktard.
Mammadov, Ermenistan’n topraa yerletirdii maynlar, Azerbaycanllara ynelik etnik temizlik politikasnn bir unsuru olduunu Divan yarglarna anlattklarn belirterek “Mahkeme bu haftaki sunumlarn ardndan henz temizlenmemi maynlara ilikin de bir deerlendirme yapacak. Bizim deerlendirmemiz gre Ermenistan, Azerbaycanllara kar yapt rk ayrmclnda farkl aralar kulland ve bunlardan biri de dedii maynlar Azerbaycanllarn dnn engellemek iin kullanmas.” ifadelerini kulland.
– MAYINLARIN TEMZLENMES
2. Karaba Sava’ndan sonraki srete, Ermenistan’n igal dneminde dedii maynlarn patlamas nedeniyle 352 Azerbaycanlnn yaralandn veya yaamn yitirdiine iaret eden Bakan Yardmcs Mammadov, bundan nceki durumalarda olduu gibi bu haftaki durumalarda da Ermenistan’n kulland maynlar Divan’n dikkatine sunacaklarn belirtti.
Mammadov, yle devam etti:
“Ermenistan, uzun sre bu arazilerdeki maynlarn yerini gsteren haritalarn kendisinde olmadn iddia ediyordu. Daha sonra uluslararas basklarn neticesinde bu haritalarn kendisinde olduunu kabul etti. Son ylda bu haritalar para para verdiler. Bunlarn yaklak yzde 25’lik doruluk oran bulunuyor ve bunlar da bizim iin bir ey ifade etmiyor. Bu da Azerbaycanllara olan nefretin bir gstergesidir.”
Ermenistan’n mayn meselesinde gerektii gibi ibirliine gitmediini ve uluslararas ykmllklerine uygun davranmadn vurgulayan Mammadov, “Bu bakmdan, bizim iin bu meseleleri uluslararas mahkemelere tamaktan baka yol kalmyor.” dedi.
– AZERBAYCAN’IN GEREKELER
Azerbaycan, Ermenistan’n, “Her Trl Irk Ayrmclnn Tasfiye Edilmesine Dair Uluslararas Szlemesi”ni etnik temizlik, kltr yok etme, evresel saldr ile nefret sylemi ve dezenformasyon yapmak suretiyle 4 farkl ekilde ihlal ettiini bildiriyor.
Azerbaycan ilk olarak, Ermenistan’n, 1987’den 2020’ye kadar “ulusal ve etnik kken” temelinde eskiden igal ettii topraklarda ve Ermenistan’da yaayan Azerbaycanllara kar “etnik temizlik” yaptn ve bu “etnik temizlik politikasnn” Karaba’da sadece Ermeni etnisitesine mensup kiilerden oluan bir devlete ulamak amacyla uyguladn ifade ediyor.
Azerbaycan, en st dzeyindeki devlet kademesinden itibaren tm Ermenistan makamlarnn rk ve nefret sylemlerinde bulunduunu beyan ediyor.
Azerbaycan, Ermenistan’n igal ettii topraklarda yaayan yaklak 1 milyon Azerbaycanly topraklarndan srerek Azerbaycan ehirlerini, kasabalarn ve kltrel mirasn tahrip ettiini belirtiyor.
Azerbaycan son olarak Ermenistan’, Azerbaycanllar temel kaynaklardan mahrum brakmak, igal altndaki topraklarda doal kaynaklar smrmek ve evreyi tahrip etmekle suluyor.
– AZERBAYCAN’IN UAD’DEN TALEPLER
Azerbaycan, Divan’dan, Ermenistan’n devlet organlar, temsilcileri ve hkmet yetkisini kullanan veya ynlendirmesi altnda hareket eden dier kii ve kurulular araclyla Irk Ayrmcl Szlemesi’nin 2, 3, 4, 5, 6 ve 7. maddelerini ihlal ettiinin tespitini;
Ermenistan’n, dier kii, grup ve kurulular tarafndan yrtlen Irk Ayrmcl Szlemesi’yle badamayan faaliyetlere yardm, destek ve sponsorluk yaparak Szleme’yi ihlal ettiini;
Azerbaycanllara ynelik her trl etnik temizlik politikas ve uygulamasndan derhal vazgemesini;
Mayn sahalarnn yerlerine ilikin kapsaml ve doru haritalar ve dier bilgilerin salanmas, Azerbaycan topraklarnda kara maynlarnn denmesinin durdurulmas ve mayn temizleme operasyonlar iin Azerbaycan’la ibirlii yapmasn;
Azerbaycanllarn doal kaynak ve kltrel miraslarna eriim hakkna ynelik engelleri kaldrmasn;
Azerbaycanllara ynelik rk ayrmclnn engellenerek bunlara karanlarn cezalandrlmasn ve Ermenistan’n ihlalleri sonucunda urad zarar iin Azerbaycan’a tazminat denmesine hkmedilmesini istedi.
– K LKE ARASINDAK KARILIKLI DAVA
ki lke birbirine kar karlkl ayn davay at.
Ermenistan, 16 Eyll 2021’de “Her Trl Irk Ayrmclnn Ortadan Kaldrlmasna likin Uluslararas Szleme”nin ihlal edildii iddiasyla Azerbaycan aleyhine UAD’de dava at.
Ermenistan’n Azerbaycan aleyhine iddialar, Azerbaycanllarn “Vatan Muharebesi” dedii, Eyll 2020’de balayarak 44 gn sren 2. Karaba Sava ve sonrasnda yaananlar kapsyor.
Azerbaycan, 21 Nisan 2023’te, mahkemenin yarg yetkisine ilikin n itirazlarda bulundu ve bu itirazlar hakknda verilecek karara kadar davann esas hakkndaki yarglamann askya alnmasn istedi.
Divann, 15-19 Nisan tarihlerinde her iki lkenin de yarg yetkisine ilikin szl beyanlarnn alnd durumalarda Azerbaycan, mahkemenin yarg yetkisinin bulunmadn, Ermenistan’n gerekli kabul edilebilirlik artlar olumadan siyasi amala dava atn ve UAD nezdindeki dava ama amacn ktye kullandn belirterek davann reddini istemiti.
22 Nisan’da balayan durumalar ise Azerbaycan’n 23 Eyll 2021’de, yine ayn szlemenin ihlal edildii iddiasyla Ermenistan aleyhine at davaya ilikin bulunuyor.
Ermenistan, 21 Nisan 2023’te Azerbaycan’n at davada mahkemenin yarg yetkisine ilikin n itirazlarda bulundu ve bu itirazlara ilikin bugn balayan durumalar 26 Nisan’da sona erecek.