Emre ERGÜL
Moskova’nın 24 Şubat 2022’de başlattığı Ukrayna Savaşı ve sonrasında Batı’nın başlattığı yaptırımlar, Rus ekonomisinde çanların çalmasına neden oldu.
ABD dolarına karşı son 1 yıl içinde yüzde 37.74 değer kaybeden Rus rublesi, bu ayın başında da ABD doları karşısında 16 ayın en düşük seviyesine geriledi. Insider dergisi yazarı Natalie Musumeci’ye göre, rublenin değerinin çakılması yüzünden Ruslar yiyecek, diş macunu ve sabun gibi temel ihtiyaç ürünlerinin alımını kısmaya başladı.
Bu çıkarımın ardında Romir adlı Rus araştırma şirketinin 16 Ağustos’ta yaptığı bir anket var. Anket sonucu şöyle: “Halkın yüzde 19’u temmuzda gıda ve temel ihtiyaç ürünlerinde tasarrufa gittiklerini dile getirdi. Nereseyse her 10 kişiden 2’si. Haziran ayında bu oran yüzde 16’ydı. 1 ay içinde yüzde 3 artış var.”
Romir’in üst yöneticisi Ksenia Paizanskaya da Musumeci’nin çıkarımını doğruluyor: “Mevcut ekonomik durum ve artan fiyatlar karşısında Ruslar para biriktirmeye çalışıyor. Ruslar ürünleri daha uygun fiyatlarla alabilecekleri alternatifler arıyor.” Aktion Management tarafından yürütülen bir başka ankette de işletmelerin yaklaşık yüzde 44’ü rubledeki düşüşün “işlerine ciddi zarar” verdiğini söyledi.
Rus gazetesi The Bell de Rusya Merkez Bankası’nın rublenin hızlı devalüasyonunu engellemek için ayın başlarında faiz oranlarını 350 baz puan artırmasının, resesyon riskini 6’dan 21’e çıkarabileceğini yazdı: “İkinci çeyrekte reel harcanabilir gelirler (enflasyona göre düzeltilmiş) geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 5.3 yükseldi. Maaşlar yüzde 13.3 arttı. Rusya, 15 yıldır mayıs ayındaki maaş artışlarına denk bir şey görmedi.” Eski Rusya Maliye Bakanı Mikhail Zadornov, rubledeki düşüşü Kremlin’in Hindistan’da sıkışıp kalan rupi stoğuna bağladı.
RBC adlı Rus dergisine yazdığı makalede, “Ruble seviyeleri günümüz ortamında organik olarak kendilerini yeniden yönlendiremez” diye yazan ünlü ekonomist, Merkez Bankası’nın döviz kuru piyasalarına müdahale etmesi çağrısında bulundu: “Rublenin şu anki dolar başına 95 seviyesi kısmen Rusya’nın ihracat yoluyla kazandığı rupileri kendi para birimine çevirememesinin ve rupilerin zor durumda kalmasının bir sonucu.
Hindistan’da satın alacak hiçbir şeyimiz yok, ancak bu rupileri iade edemeyiz, çünkü rupi çevrilemez bir para birimi. Rusya, Hindistan’a 30 milyar dolar değerinde petrolle ilgili ürün gönderdi. 6 ila 7 milyar dolar değerinde ürün ithal ettiğini tahmin ediyoruz.” Zadornov, Rusya’nın teşvikten vazgeçmesi ve Merkez Bankası’nın para politikasını sıkılaştırması halinde rublenin dolar karşısında 85’e dönebileceğini söyledi.
Zadornov’un yazısı dikkatleri çekti, Rusya Enerji Bakanlığı hemen rupilerin rubleyi zayıflattığını yalanladı. Moskova daha önce Rusya’nın Hint bankalarında milyarlarca rupi biriktirdiğini kabul etmişti. (Not: Rusya, ödemelerin Rusya’da en çok kullanılan döviz haline gelen Çin yuanı cinsinden yapılmasını tercih ediyor.)
Rusya’nın Avrupa’ya boru hattıyla doğalgaz ihracatı yüzde 5.9 arttı
Rus enerji devi Gazprom’un Avrupa’ya boru hattı üzerinden doğalgaz ihracatı ağustos ayında temmuza göre yüzde 5.9 artarak, bu yılki en yüksek aylık miktara ulaştı. Ağustostaki ortalama günlük doğalgaz ihracatı temmuzdaki 86.6 milyon metreküpten (mcm) 91.7 milyon metreküpe (mcm) yükseldi. Rusya ile Ukrayna sınırındaki Sudzha ölçüm noktası ve Karadeniz’den geçen TürkAkım boru hattı, Rus doğalgazının Avrupa’ya taşınması için kullanılan tek güzergâh.
AB ülkeleri, Rusya’dan sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) ithalatını Ukrayna’daki savaşın öncesine kıyasla arttırdı. Gazprom’un boru hatları üzerinden AB’ye sağladığı doğalgaz miktarı temmuzda 2.68 milyar metreküpken, ağustosta yaklaşık 2.84 milyar metreküpe (bcm) ulaştı. Bunun yaklaşık 1.54 milyar metreküpü ya da günlük 49.6 milyon metreküpü TürkAkım üzerinden gönderildi.
“İhracat geliri 300 milyar dolar azaldı, yeni önlemler olabilir”
Rus gazeteci Mihail Sergeyev: “Rusya’nın döviz cinsinden ihracat kazancı neredeyse 300 milyar dolar düştü ve bu büyüklükteki bir açığı, Rus ihracatçı şirketleriyle (piyasaya döviz satmaları için) tek seferlik anlaşmalarla kapatmak zor.
Bu nedenle, çeşitli iktisatçılar sistemik finansal çözümlere geçmeyi önermekte: Döviz çıkarılmasının yasaklanmasından döviz ticaretinin kaldırılmasına ve Rusya Federasyonu’nda ‘dost’ para birimleri için bir takas merkezinin oluşturulmasına kadar. Merkez Bankası’na göre bu yıl Rusya Federasyonu’ndan yapılan ihracat yaklaşık % 33 oranında azaldı.
Aynı zamanda, mevcut ihracatın % 40’ından fazlası bugün dövizle değil, ruble ya da kovertibilitesi zor diğer para birimleriyle ödeniyor. Geçen yıl Rusya Federasyonu’nun ihracatının 590 milyar doları aştığını hatırlarsak, 2023 yılı sonuna kadar döviz cinsinden mevcut ihracat kazancının neredeyse 300 milyar.