Cumhurbakan Recep Tayyip Erdoan ve Irak Babakan Muhammed iya es-Sudani himayesinde Irak, Trkiye, Katar ve BAE arasnda, Kalknma Yolu Projesi’nde ibirliine ilikin 4’l mutabakat zapt imzaland.
Badat’taki Hkmet Saray’nda imzalanan mutabakat zapt, Cumhurbakan Erdoan ve Irak Babakan Sudani himayesinde gerekleti.
mza treninde Ulatrma ve Altyap Bakan Abdulkadir Uralolu, Irak Ulatrma Bakan Rezzak Muhaybis, Katar Ulatrma ve Haberleme Bakan Casim bin Seyf es-Sulayti ile BAE Enerji ve Altyap Bakan Sheyl Muhammed el-Mezrui de hazr bulundu.
KALKINMA YOLU PROJES NEDR?
Irak’ Trkiye zerinden dnyaya balamas ngrlen Kalknma Yolu Projesi konusunda Ankara ve Badat arasnda yakn ve youn almalar srerken, projenin Cumhurbakan Recep Tayyip Erdoan’n Irak ziyaretiyle daha gl ivme yakalamas bekleniyor.
Cumhurbakan Erdoan’n 13 yl arann ardndan 22 Nisan’da Badat ve Erbil’e yapt ziyaretin kritik gndemlerinden biri Basra Krfezi hinterlandn Trkiye zerinden Avrupa’ya aacak Kalknma Yolu Projesi oldu.
Orta Dou’nun en byk liman olmas hedeflenen ve 2025’te tamamlanmas planlanan Irak’n gneyindeki Basra kentinde yer alan Byk Fav Liman’nn inas tm hzyla sryor.
Kalknma Yolu Projesi’nin ilk aya olan liman, ayn zamanda Frat ve Dicle nehirlerinin denize dklmeden nce birletii attlarap’n aznda yer alyor.
Limandan balayarak Divaniye, Necef, Kerbela, Badat ve Musul’dan geerek Trkiye snrna uzanacak demir yolu ve kara yolu hatlarn ihtiva eden projenin, Trkiye snrndan Mersin Liman’na eriim salamas ve karayoluyla stanbul zerinden Avrupa’ya ulamas ngrlyor.
Projenin getii gzergahn tasarmn PEG Infrastructure isimli talyan irketin yrtt Kalknma Yolu, Musul’dan sonra Ovaky zerinden Trkiye’ye giri yapacak.
– BLGESEL TRANST MERKEZ OLMA HEDEF
Byk Fav Liman’n 1200 kilometre uzunluundaki demir yolu ve otoyollaryla Trkiye snrna balayacak proje blgesel ticaret asndan yeni bir kap aralayacak.
Balangta “Kuru Kanal” olarak isimlendirilen ancak Mart 2023’te Irak Babakan Muhammed iya es-Sudani’nin Ankara ziyaretinde Cumhurbakan Erdoan ile yapt grmede “Kalknma Yolu” ifadesinin kullanlmasyla ad deien proje, Irak’ta petrol d srdrlebilir ekonominin de temeli olarak niteleniyor.
Irak ile Trkiye, proje vastasyla Asya ve Avrupa arasndaki seyahat sresini ksaltmay ve transit merkezi olmay amalyor.
Orta Dou’nun en byk konteyner liman olarak bilinen Dubai’deki 67 rhtml Cebel Ali’yi geride brakmas ngrlen ve 90 rhtm kapasitesine sahip olan Byk Fav Liman’nn 2025’te tamamlanmas planlanyor.
Limandan Trkiye snrna ulaacak Kalknma Yolu Projesi, in’in pek Yolu dorudan Irak’tan gemedii iin muhtemel blgesel atma ve sava durumlarnda alternatif seeneklerden biri.
Projenin, in ile Avrupa arasndaki mesafeyi, Svey Kanal’ndan geen deniz yoluna nazaran ksaltarak zaman ve maliyetten tasarruf salamas bekleniyor.
Kalknma Yolu Projesi tamamlandnda, mit Burnu’ndan yaklak 45, Kzldeniz’den yaklak 35 gnde yaplan nakliyelerin 25 gnlk bir srede yaplabilecei tahmin ediliyor.
Otoyol, demir yolu, enerji nakil ve iletiim hatlarn ieren ve 2028, 2033 ve 2050 olarak belirlenen aamada tamamlanmas planlanan proje, Avrupa’dan Krfez lkelerine kadar geni bir blgeyi etkileyecek.
Trkiye ile Irak arasndaki ticaret hacminin 24 milyar dolar at dikkate alndnda projenin sunaca potansiyel i evresini umutlandrrken, proje tamamlandnda payda btn lkelerin ciddi ekonomik fayda grmesi bekleniyor.
– TRKYE LE IRAK ARASINDA “BAKANLAR KONSEY” KURULUYOR
Trkiye ile Irak yetkililerinin Kalknma Yolu Projesi konusunda yakn ve youn bir alma yrtyor.
Irak hkmetince 27 Mays 2023’te bakent Badat’ta Trkiye’nin de aralarnda bulunduu komu lkeler ve Krfez blgesinden temsilcilerin katlmyla dzenlenen Kalknma Yolu Konferans’nda konuan Irak Babakan Sudani, projenin istihdam, finansal kaldralar ile gayrisafi milli haslann deerinin artmasyla gl bir ekonomi tesis edilmesi yolunda realiteyi deitireceini syledi.
O dnemden bu yana Ankara ile Badat arasnda proje konusunda her kademeden youn bir temas trafii mevcut. zellikle Dileri Hakan Fidan’n Austos 2023’teki Irak karmasnn nemli bir aya da Kalknma Yolu Projesi oldu.
Son bir yllk srete iki lke arasnda Ulatrma ve Altyap Bakan Abdulkadir Uralolu ve Irakl mevkida Rezzak Mheybes es-Sadavi bata olmak zere pek ok kademede ziyaretler ve karlkl nemli admlar atlrken, iki lkenin Ulatrma Bakanlklar arasnda ibirliklerini gelitirecek teknik grmeler de yapld. Bu kapsamda Ulatrma ve Altyap Bakanl, TRASA A ve TCDD Teknik A yetkilileri ile Irak Cumhuriyeti Demiryollar heyeti arasnda Austos 2023’te teknik toplantlar yapld.
Ekim 2023’te de Trkiye, Irak, BAE ve Katar’n demir yolu idarelerinin genel mdrler dzeyindeki temsilcileri Ankara’da bir araya geldi.
Ayrca, 17-18 Ocak tarihlerinde Irak Cumhuriyeti Demiryollar temsilcileri ve projenin mavir firmas PEG’in mhendisleri Ankara’da Trk yetkililerle toplant gerekletirdi. Taraflar grmelerde Ovaky-Fihabur’daki kara ve demir yolu snr gei noktasnn yeri konusunda mutabk kalnd.
Irak ve Trkiye arasnda konuya ilikin youn ziyaretler srerken, Ulatrma ve Altyap Bakan Abdulkadir Uralolu 12 Nisan’da Kalknma Yolu Projesi kapsamnda Trkiye ile Irak arasnda almalarn sratle devam ettiini belirterek, “Bakanlar Konseyi’ne benzer bir mekanizma kurma karar aldk.” ifadelerini kulland.
Ankara, Trkiye ve Irak arasnda kurulacak konseye Birleik Arap Emirlikleri (BAE) ve Katar’n da yer almasn istiyor.
– “KALKINMA YOLU PROJES’NN BA AKTRLER TRKYE, BAE VE IRAK”
Trkiye ve Irak arasnda “yeni pek Yolu” olmas hedeflenen projenin, Irak hkmetinin tek bana yklenemeyecei 17 milyar dolarlk devasa bir maliyeti bulunuyor.
Bu nedenle Trkiye, Krfez lkeleri ve in’in, projenin finansmanna ve tamamlanmasna katks bekleniyor.
Nitekim ubat aynda BAE ziyareti esnasnda konuya ilikin temaslarda bulunan Cumhurbakan Erdoan, “(Kalknma Yolu Projesi ) Konunun ba aktrleri Trkiye, BAE ve Irak. Bu yol, blgemizin yeni bir pekyolu haline gelecek, blgesel bara da hizmet edecek.” ynndeki ifadeleriyle blgesel aktrlerin projenin payda olaca mesaj vermiti.
Dileri Bakan Fidan da 13 Eyll 2023’te Irak, BAE, Trkiye ve Katar’n proje konusunda youn grmeler ierisinde olduunu sylemiti.
Irak Dileri Bakan Fuad Hseyin, mart aynda AA muhabirine yapt aklamada, projeyle ilgili Trkiye ile iyi bir grme ierisinde olduklarn ve byk finansmana ihtiya duyulduundan eitli lkelerin projeye yatrm yapmaya katlabileceine dikkati ekerek, projeye yatrm yapmay dnen Krfez lkelerinin olduunu kaydetmiti.
– KALKINMA YOLU PROJES N 320 KLOMETRELK OTOYOL PLANLANDI
Kalknma Yolu Projesi’nde Trk ve Irak hkmetleri, devam eden almalara ek olarak 23,8 milyar dolarlk yatrm yapacak. Trkiye, bu yatmlar demir ve kara yollar iin gerekletirecek.
AA muhabirinin derledii bilgilere gre, Ulatrma ve Altyap Bakanl, Kalknma Yolu Projesi kapsamnda yrtt almalarla lkeden geen 2 bin 88 kilometrelik demir yolu balants iin 615 kilometrelik yeni hat, 1912 kilometrelik kara yolu koridoru iinse 320 kilometrelik yeni otoyol yatrm planlad.
Sz konusu demir yolu ann 439 kilometresi mevcut durumda iken 1034 kilometresi devam ediyor, 615 kilometresi ise planlanyor. Planlanan demir yolu alar Gaziantep-Ovaky arasnda bulunuyor. Bu demir yolu iin 5,8 milyar dolarlk yatrm yaplacak.
Proje kapsamnda lkeden geen kara yolu 1912 kilometre olacak. Sz konusu kara yollarnn 1592 kilometresi mevcut durumda bulunurken, 320 kilometresi iin planlama yapld. anlurfa-Ovaky arasnda planlanan kara yolunun yatrm tutar 2 milyar dolar olarak ngrlyor.