Trkiye’de kurulmas planlanan doal gaz merkezi, Rusya tarafndan Avrupa’ya doal gaz sevkiyatnda nemli alternatif gzergah yaratacak cazip ve gereki bir proje olarak grlyor. Trkiye, halihazrda Mavi Akm, TrkAkm, TANAP gibi boru hatlaryla doal gazda kritik bir altyapya sahipken, srail, ran ve Irak gibi dier blgesel oyuncularn Avrupa’ya doal gaz sevk etmeleri iin “jeoekonomik” adan stratejik konumda bulunuyor.
TRKYE DOAL MERKEZ HALNE GELYOR
Rusya’nn, Kuzey Akm 1 ve 2 ile Yamal-Avrupa boru hatlarnn atl duruma gemesi de bu lkenin Avrupa’ya sevkiyatlarn tekrar artrabilme arzusunda Trkiye’nin pozisyonunu glendiren unsur olarak n plana kyor.
Bunun gibi nedenlerle Cumhurbakan Recep Tayyip Erdoan ile Rusya Devlet Bakan Vladimir Putin’in 4 Eyll’de Soi’de yaptklar grmeyle Trkiye’de kurulacak doal gaz merkezi projesine hz verildi.
Putin, burada yapt aklamada, Gazprom’un BOTA’a projeye ynelik yol haritasn sunduunu duyururken, Cumhurbakan Erdoan da stanbul Finans Merkezi’nin ayn zamanda Trkiye’nin enerji merkezi haline geleceini syledi.
Rus uzmanlar, Rusya ve Trkiye’nin projeyi gerekletirebilecek kaynaklara sahip olduuna iaret ederken, Avrupa’nn yaklamnn da belirleyici unsurlardan birisi olacan belirtiyor.
“RUSYA’NIN VE TRKYE’NN GEREKL GAZ TAIMA KAPASTELER MEVCUT”
Rusya’daki bilgi ve analiz merkezi InfoTEK’ten Enerji Uzman Aleksandr Frolov da doal gaz merkezinin zellikle bir ticaret merkezi olarak kurulmasnn son derece mmkn olduunu vurgulad.
Doal gaz merkezine tedarik edilecek gazn balangta 5 ila 10 milyar metrekp dzeyinde olabileceini belirten Frolov, “Bu hacim iin hem Rusya’nn hem de Trkiye’nin gerekli gaz tama kapasiteleri mevcut ve bu hacmin Avrupa Birlii (AB) ve Srbistan zerinden pompalanmas da mmkn. Alclar, bu trdeki dier ticaret platformlarnda olduu gibi Avrupal irketler olabilir.” dedi.
Merkezin Rusya iin de sahip olduu neme iaret eden Frolov, “Rusya iin bu proje, Avrupal gaz tketicileriyle alternatif etkileim yollar oluturmann bir yolu olarak nem tayor. Ancak bunun tam anlamyla kullanlabilmesi iin AB’de mavi yakta ynelik u anda den talebin artmas ve Avrupa’nn gaz tama altyapsn geniletme isteinin olmas gerekiyor.” deerlendirmesinde bulundu.
Frolov, talebin bulunmas halinde Rusya’nn TrkAkm’n kapasitesini artrabileceini anlatarak, “Rusya, TrkAkm’n kapasitesini ylda 63 milyar metrekpe kadar iki katna karabilir. Rusya bunun iin gerekli altyap ve kaynaklara sahip.” ifadesini kulland.
Doal gaz merkezine ynelik belirleyici unsurlardan birinin AB’deki talep olacan vurgulayan Frolov, “Trkiye, Avrupa asndan nemli bir gaz sevkiyat merkezi olma arzusunda ve Rusya da gerekli kaynaklara sahip. Karadeniz’in altna yeni gaz boru hatlarnn denmesi sorunu da zlebilir bir sorundur. Tek sorun AB’nin ibirlii talebi ve arzusudur.” diye konutu.
“MERKEZ, RUS GAZININ REKABET AVANTAJLARININ FARKINA VARILMASINI SALAYACAK”
Frolov, kresel svlatrlm doal gaz (LNG) pazarnda 2025 ila 2027 yllarnda “arz fazlas krizi” yaanabileceine ve bunun da Trkiye’deki doal gaz merkezine ynelik talebi etkileyebileceine dikkati ekerek, “Ancak aksi takdirde, bu ekici ve makul bir projeden daha fazlasdr.” dedi.
Rusya’nn, projeye Gazprom dnda farkl aktrlerin katlmasna nasl yaklaacana ynelik soruyu yantlayan Frolov, “Gazprom’un tutumu dier ticaret platformlarndaki tutumuyla ayn olacaktr. Yaptrm kstlamalar ve Hindistan ile in’in ran’dan sevkiyata ynelik ilgisi nedeniyle ran’n bu noktada Avrupa’nn tedarikisi olarak grlmesi pek mmkn grnmyor.” eklinde konutu.
Azerbaycan’n da Rusya’ya kyasla snrl sevkiyat hacmi bulunduuna iaret eden Frolov, srail’in de snrl hacminin bulunduunu ve Avrupa’ya nasl sevkiyat yapacan henz belirleyemediini syledi.
Rusya Ulusal Enerji Gvenlii Fonu Bakan Yardmcs Aleksey Griva da doal gaz merkezinin geleceine ilikin AA muhabirine yapt deerlendirmede, merkezin olas mterilerinin tedarikiler, tketiciler ve tacirler olacan anlatt.
Projede kullanlmas planlanan baz altyaplarn halihazrda ilevsel olduunu aktaran Griva, “Byk bir i pazar, eitli d tedarikileri ve dev Avrupa Birlii pazarna transit potansiyeli olduundan, merkezin gereki olduunu dnyorum. stelik merkezin kendisi henz tam olarak kurumsallamam olsa da baz unsurlar halihazrda alyor.” diye konutu.
Rusya’nn, Trkiye’ye nemli miktarda doal gaz sevk ettiini ve Gney Bat Avrupa’ya da sevkiyatlar srdrdn kaydeden Griva, “Doal gaz merkezi, Rus gaznn rekabeti avantajlarnn farkna varlmasn salayacak bir ticaret seeneidir. te yandan bu her derde deva olan bir zm deil. Rusya pazara eriim iin alternatif seenekler zerinde de alyor.” ifadelerini kulland.
Griva, Trkiye’nin doal gaz merkezi iin pazar katlmclarna ynelik almalar yrtmesi gerektiini belirterek, altyapya eriim ve merkezin kurulmasna ynelik yatrm ekilmesinin de nemli unsurlar olduunu dile getirdi.