Ulatrma ve Altyap Bakan Abdulkadir Uralolu, gazete ve televizyonlarn Ankara temsilcileri ve haber mdrleriyle TCDD Genel Mdrl’nde bir araya geldi.
Bakanlka 2002-2023 yllarnda gerekletirilen yatrmlarla ilgili bilgi veren Uralolu, 2023-2028 yllar arasnda hayata geirilecek proje ve yatrmlar aklad, ardndan gazetecilerin sorularn cevaplad.
Uralolu, teknolojinin ekonomik ve sosyal hayat etkilediine iaret ederek, “Bunun ulam alanndaki en belirgin yansmas ise hz ve hareketliliin artmas olmutur. Artan hareketlilie ayak uydurabilmek iin ‘srdrlebilir ulam’ politikas artk tm gelimi toplumlarn ortak hedefidir. Bu noktada Bakanlk olarak gelecei bugnden tasarlarken teknolojideki gelimeleri, kresel trendleri dikkate alyor, dnyadaki gelimeleri yakndan takip ediyoruz.” diye konutu.
lkenin 4 saatlik uu sresiyle, 43 trilyon 200 milyar dolar gayri safi milli haslaya sahip ve 11 trilyon dolar ticaret hacmi olan 67 lkenin merkezi konumunda olduuna dikkati eken Uralolu, lkenin ktay birbirine balayan jeopolitik konumuyla da Avrupa, Asya ve Afrika lkelerinin ekonomik ve sosyal geliimleri iin ok nemli bir noktada bulunduunu vurgulad. Uralolu, son yllarda lke iinde ok modlu ulam balantlar salamann yan sra uluslararas koridorlar oluturarak, ktalar arasnda kesintisiz ve kaliteli ulam altyaplar tesis ettiklerini anlatt.
– “DEVASA VE NEML PROJELER HAYATA GERDK”
Uralolu, Marmaray, Avrasya Tneli, stanbul Havaliman, Yavuz Sultan Selim, Osmangazi ve 1915 anakkale kprleri, Filyos Liman, zmir-stanbul, Ankara-Nide, Kuzey Marmara otoyollar gibi devasa ve nemli projeleri hayata geirdiklerini kaydederek, u deerlendirmede bulundu:
“Bu projelerin yan sra yeni proje ve hedeflerimizi aa uygun bir ekilde yenileyerek almalarmza devam ediyoruz. nk, ulam ve iletiim stratejilerimizi kresel ve blgesel artlar nda yeniden tanmlamak ve bu stratejileri her daim gncel tutmak zorundayz. Bakanlk olarak deiimi ynlendirmek, onu toplumumuzun faydasna olacak ekilde kanalize etmek gibi bir sorumluluumuz var. Bakn, bugn, dnya genelinde nfusun yaklak yzde 50’si kentsel alanlarda yaamaktadr. 2050’de bu orann yzde 70’e varaca ngrlyor. Buna binaen de dnya ekonomisinin yzde 90’dan fazlasnn kentsel alanlarda retilecei dnlyor.”
2020-2050 yllarnda ulama ynelik talebin, yolcu says-kilometre cinsinden iki katna kacann ngrldnn altn izen Uralolu, 2020’de 12 milyar ton olan dnya ticaret hacminin 2030’da 25 milyar tona, 2050’de 95 milyar tona ve 2100’de ise 150 milyar tona kacann tahmin edildiini dile getirdi.
Uralolu, lkedeki ara sahiplii saysnn 2050’de Avrupa ortalamasna yakn olan 1000 kiiye 500 ara oranna ulaacan n grdklerine iaret ederek, her 2 kiiden birinin ara sahibi olacan kaydetti. Uralolu, “Bu durumda da lkemizde u anda yaklak 26,5 milyon olan ara says 2050’li yllarda 55 milyon civarnda olacak. te biz de bu gerekler nda almalarmz hayata geiriyoruz.” dedi.
– “ULAIM VE LETM ALTYAPISINA 194 MLYAR DOLARLIK YATIRIM YAPTIK”
Son 21 ylda lkenin, ulam ve iletiim altyapsna harcanan yaklak 194 milyar dolarla ok nemli mesafeler katettiini belirten Uralolu, Cumhuriyetin 100. ylnda yaplan bu yatrmlarla lkeyi uluslararas alanda vazgeilmez bir dzeye tadklarn syledi.
Uralolu, yksek hzl trenlerle 77 milyondan fazla yolcunun seyahat ettiine iaret ederek, unlar kaydetti:
“Ald gnden bu yana Marmaray ile yaklak 1 milyar insanmz tadk. Hava yollarnda 2003’te 34 milyon olan yolcu saymz artk 200 milyonun stnde seyrediyor. stanbul Havaliman’mz Avrupa’da hem yolcu hem de yk tamaclnda zirvede yer alyor. Bu yln ilk yarsnda Avrupa’daki en iyi kargo trafiine sahip ilk 10 havaliman arasnda stanbul Havaliman’mz birinci srada yer ald. Getiimiz Kurban Bayram’nda kara, hava ve demir yolunu kullanarak yaklak 35 milyon vatandamz seyahat etti. Adeta bir kavimler g yaadk.”
Yeni bir ulam ana girdiklerine iaret eden Uralolu, an daha gvenli, evreye duyarl, mobilite, dijitalleme ve lojistik dinamikleriyle ekillenen, yeni bir dnem olacana dikkati ekti.
– “DEMR YOLLARINA AIRLIK VERECEZ”
Uralolu, demir yollarna arlk vereceklerinin altn izerek, “2022’de 2 bin 505 olan sinyalli hat uzunluumuzu 8 bin 46 kilometreye kardk. u andaki demir yolu uzunluunun da yaklak 13 bin 900 kilometre olduunu da bu vesileyle ifade edeyim. 2 bin 122 kilometre olan elektrikli hat uzunluunu 7 bin 142 kilometreye ykselttik, 181 kilometre olan demir yolu tnel uzunluunu 373 kilometreye ykselttik. Yksek hzl tren ile tanan toplam yolcu says 76,2 milyona ulat.” bilgisini paylat.
Tamamlanan 395,2 kilometre kent ii hat bulunduuna iaret eden Uralolu, 102 kilometrenin yapmnn devam ettiini ve bunlarn stanbul, zmir ve Ankara olduunu syledi. Uralolu, stanbul’da 340 kilometre kent ii rayl sistem olduunu ve bunun 127,5 kilometresinin Bakanlk tarafndan yapldn anlatt.
– “BLNM YOL UZUNLUUNU 29 BN KLOMETRENN ZERNE IKARDIK”
Uralolu, kara yollarnda son 21 ylda 1714 kilometre olan otoyol an, 3 bin 633 kilometreye kardklarnn altn izerek, 6 bin 101 kilometre olan blnm yol uzunluunu da 29 bin kilometrenin zerine ulatrdklarn vurgulad.
Hava yolu alannda stanbul Havaliman bata olmak zere lkedeki uularda nemli bir st konumu salandna dikkati eken Uralolu, “26 olan aktif havaalan saymz 57’ye ykselttik. Yine toplam yolcu saysn 34 milyondan yaklak 203 milyona kardk. 81 lkeye 2003 ylnda uu yapabilirken, imdi 173 lkeye uu yapabiliyoruz. 2002’de 150 olan uak saymz 644’e ykselttik.” dedi.
Uralolu, deniz yolunda da kapasitenin arttrldna da iaret etti.
– “2024’TE 6A UYDUMUZU UZAYA FIRLATACAIZ”
Bakan Uralolu, haberlemede mobil abone saysn yaklak 91 milyona kardklarn belirterek, “Geni band abone says yok iken imdi yaklak 92 milyon civarnda abonemiz var. Fiber hat uzunluumuz 81 bin kilometreyken imdi 526 kilometre civarnda. Uydulara baktmzda, yaklak 12 tane uyduyu uzaya gndermiiz. imdi son olarak da 2024 ylnn hemen banda 6A uydumuzu inallah uzaya frlatm olacaz.” diye konutu.
– “YAPILARIMIZI DEPREM YNETMELNE GRE YAPIYORUZ”
Kahramanmara merkezli 6 ubat’ta meydana gelen depremlerde Bakanln btn birimlerinin blgede altna iaret eden Uralolu, unlar kaydetti:
“11 ilde Bakanlk olarak biz vardk. Demir yoluyla, deniz yoluyla, birok misafirimize esasnda skenderun Liman’nda, ulatrdmz konaklanabilecek gemilerle beraber misafir ettik. Demir yoluyla tadk. Biz sadece kara yollar olarak 3 bin 400 civarnda makine gnderdik. Bu makinelerin yzde 20’si kendi makinemizdi. Geri kalan bizim yklenicilerimizin makineleriydi. O yklenicilerimiz aa yukar 40 gn civarnda bilabedel altlar.”
Uralolu, depreme hazrlk olma noktasnda almalar yaptklarnn altn izerek, Bakanlk olarak btn yaplar Deprem Ynetmelii’ne gre yaptklarn anlatt. Uralolu, “nceki yaplar da Deprem Ynetmelii’ne gre peyderpey dzeltiyoruz.” ifadesini kulland.
– “HATAY HAVALMANI’NI YENDEN YAPACAIZ”
Bakan Uralolu, depremde zarar gren yollar ok hzl bir ekilde onardklarnn altn izerek, Hatay Havaliman’na u an bo uaklarn indiini, dolu uaklarn kalkabildiini vurgulad.
Uralolu, yle devam etti:
“Projemizi yaptk. imdi hzlca ihalesini yapp havaalann yeniden yapacaz. Ayn yere yapacaz maalesef. nk baka bir yer yok orada. Havaalan yaplabilecek yakn civarda skenderun dahil baka bir yer yok. Ama ya ben bunu tecrbe ettik niye bir daha deniyoruz derseniz yle bir rnek vereyim. Artk yaklam olarak Rize’deki ve Ordu Giresun’daki havaalan yaklamyla denizin ierisine nasl yapmsak burada da Amik Gl’nn ierisine ayn mantkla yapacaz.”
Yatrmlarla retime 1 trilyon 260 bin dolarlk katk salandna dikkati eken Uralolu, u bilgileri paylat:
“Gayri safi yurt ii haslaya 606 milyon dolarlk bir katk salamz. hracata yine yaklak 110 milyar dolarlk, vergiye 31,6 milyar dolarlk ve her ylda yaklak 1 milyon kiiye kabaca katk salamz. Peki, bunlarn tasarruf etkisine bakacak olursak btn sektrlerde yaklak 30 milyar dolarlk tasarruf ediyoruz. 2002’de 100 milyar tat kilometreye den lm says 5,72 iken bugn artk yaklak 4,5 kat azalarak 1,08’e dt.”
Uralolu, Trkiye’den demir, kara ve deniz yolu koridorlarnn getiine dikkati ekerek, “Irak’n Fav Liman’ndan Nusaybin’e, Habur Snr Kaps’na ulaacak bir Kalknma Yolu Projesi var. ok yakn zamanda bu netletirildi. Irak tarafyla karlkl mutabakatlar imzaladk. Krfez blgesindeki lkeler de buna katk salayacak. Yaklak 1200 kilometre demiryolunu ve 2×3 otoyolu hayata getireceiz. Yani ok hzl geliecek bir koridor ve ciddi de bir alternatif olacak diye dnyoruz.” dedi.
2053’e kadar 168 milyar dolarlk yatrm yapmay planladklarn belirten Uralolu, bunun milli gelire 1 trilyon dolarlk katks olacan syledi.
– “225 KLOMETRE SAATLK HIZLI TREN SETNN TASARIMINA BALADIK”
Uralolu, yerli ve milli rayl sistem aralarnda milli banliy setini prototip retimi ve tasarmyla beraber 2024’te yapacaklarnn altn izerek, unlar kaydetti:
“225 kilometre saatlik hzl tren setinin tasarmna da baladk, 2024’te tasarlam olacaz. 2025’te prototipini retmi olacaz. Sonrasnda 250 kilometre hza sahip yksek hzl tren setinin tasarmn ve milli metro projesinin tasarmn da 2026’da inallah gerekletirmi olacaz. Ayn zamanda zel sektr de zellikle desteklediimizi bilmenizi isterim. Yeterince kapasite olutuu takdirde biz, belki bu sektrden Bakanlk olarak kacaz.”
Bursa Hzl Tren Hatt’n 2026’da bitireceklerini belirten Uralolu, u ifadeleri kulland:
“Mersin, Adana, Osmaniye, Gaziantep hattmz 2027’de bitireceiz. Biz Kapkule’den girdiimizde artk Gaziantep’ten hzl trenle km olacaz. Ankara’nn zmir’e balantsn salayacak yksek hzl treni 2028’de bitirmeyi hedefliyoruz. Yavuz Sultan Selim Kprs’nden de geecek olan ve Uzak Dou’yu Londra’ya ikinci defa balayacak olan demir yolu hattmz yine planlyoruz. Karadeniz’e ulaacak demir yolu hattmzn ilk etapta Krkkale ile orum arasnn 2028’e kadar bitirilmesini planlyoruz. Ankara-stanbul arasnda sper hzl tren projemizi bitirdik. Bunun fizibilitelerini yapyoruz. Ankara ile stanbul arasn iki durakla yaklak 80 dakikada kat etmi olacaz. Bunu da 2028 iin iddial olabilir ama bunu da inallah ihalesini yapp bunun da yapm almalarna balayacaz.”
– “2053’E KADAR 31 MLYAR DOLARLIK YATIRIM YAPACAIZ”
Kara yollarnda 2053’e yaklak kadar 31 milyar dolarlk bir yatrm dndklerini anlatan Uralolu, 2053’te de 38 bin kilometrelik blnm yol hedefleri olduunu vurgulad.
Uralolu, evre dostu ulam sistemlerine deer verdiklerine iaret ederek, “Elektrikli aralarn arj ve batarya sistemleri zerinde alyoruz. Bunlarn arj istasyonlar ile ilgili yine altyapyla ilgili gerek tevik ediyoruz gerek imkan salyoruz. Akll ulam sistemlerini ve otonom src sr destekleyecek altyapya geiyoruz. lk etapta Hasdal ile stanbul Havaliman arasndaki 30 kilometrelik kesimde, e zamanl olarak, Antalya’daki yaklak 20 kilometrelik bir kesimde test iin hazrlklarmza balam durumdayz.” ifadelerini kulland.
– “HAVALMANI SAYIMIZI 61’E IKARACAIZ”
Hava yollarnda 2053’e kadar yaklak 19,5 milyar dolarlk yatrm yapmay planladklarn belirten Uralolu, yle devam etti:
“2028’e kadar da 57 olan havaliman saymz 61’e ykseltmeye hedefliyoruz. 2028’e kadar havalimanlarnn geniletilmesi almalarna baladk. ncelikle Esenboa, Antalya ve Trabzon’da baladk. ukurova Havaliman’n bu sene sonuna kadar bitirmeyi hedefliyoruz. Yozgat Havaliman’n nmzdeki sene bitirmi olacaz. Bayburt Gmhane Havaliman’n nmzdeki sene bitirmi olacaz. Deniz yoluna baktmzda 2023’te, 217 olan liman saymz 255’e karmay hedefliyoruz. Burada da yaklak 3,3 milyar dolarlk yeni yatrm planladk. Mersin ve Adana’da iki ayr yeni liman dnyoruz.”
– “TRKSAT 6A’YI NMZDEK SENE NALLAH UZAYA FIRLATACAIZ”
Uralolu, haberlemede 2028’e kadar yaklak 10 milyar dolarlk bir yatrm yapmay planladklarna dikkati, ekerek, unlar kaydetti:
“Buradaki geni bant abone saysn 112 milyona, mobil abone saymz da 102 milyona ulatrmay hedefliyoruz. TRKSAT 6A’y nmzdeki sene inallah uzaya frlatacaz. Haberleme de internet hizmetini 100 megabit saniyeye ulatrarak her eve ulamay hedefliyoruz. 5G teknolojisinde 2028’e kadar nfusumuzun yzde 100’ne eriim salamay planlyoruz. 6G teknolojisine ynelik almalarmza baladk. Fiber geni bant abone younluunu uzun vadede tm Trkiye’yi kapsayacak hale getirmeyi planladk. Mobil geni bant abone younluunu 57,2 milyar dolar haberleme yatrmlaryla yzde 100’e ulatrmay hedefliyoruz. Siber gvenlik konusunda sertifikasyonla ilikin altyap almalarn oluturuyoruz. nmzdeki sene artk btn akll cihazlarn sertifikasyon ve denetimini Bilgi Teknolojileri Kurumu olarak biz yapmaya balayacaz.”
stanbul’da olas bir deprem iin Bakanln yrtt almalar anlatan Uralolu, “stanbul’da 15 Temmuz Kprs’nn ask halatlarn yeniledik. FSM’de devam ediyoruz. Ask hatlarn yeniliyoruz ve bunlarn rutin kontrollerini yapyoruz. zellikle otoyollar zerindeki viyadklerin deprem glendirmelerini yapyoruz. Kprden geerken dikkat edin, hemen o kirilerin altna byle ilave elik plakalar koyulmutur, eer orada kiri derse tamamen devre d kalmasn, onun zerine dsn diye. Dolaysyla bu tespitleri yaptk ve devam ediyoruz, u anda da bu anlamda stanbul’da devam eden bir alma var.” ifadelerini kulland.
Uralolu, stanbul’da tahliye planlar zerine de deerlendirmelerde bulunarak, “Kuzey Marmara Otoyolu stanbul’un aort damar gibi. Biz Knal-Malkara dediimiz anakkale istikametinden tahliye ve acil yardm salam olacaz. Ayn ekilde Osman Gazi Kprs’nden ve Kuzey Marmara Otoyolu’ndan da salayacaz. stanbul’da bir tahliye planmz var.” dedi.
Bakan Uralolu, Ukrayna-Rusya Sava nedeniyle, blgeye gidecek gemilerle ilgili skntnn devam ettiini ancak Karadeniz’de Romanya ve Bulgaristan’a gidecek gemilerle ilgili bir skntnn bulunmadn bildirdi.
– “YEN BR TERMNAL BNASI YAPIYORUZ”
Trabzon Havaliman’nn mevcut pistinin 2 bin 600 metre civarnda, 45 metre geniliinde olduunu belirten Uralolu, pistin ihtiyac karladn, ancak terminal binasnn yeterli olmadn syledi.
Uralolu, sz konusu havalimannn gnde maksimum 22 bin yolcuya ulatn ifade ederek, yle konutu:
“Gnlk 149-150 civarnda uaa ev sahiplii yapabilecek bir havaliman. Orada yeni bir havaliman projesini yaptk. Ve bulunduu yerin hemen kuzeyine doru deniz zerine yapmay planlyoruz. Malum Karadeniz’de yer darl var. Onu yatrm programna da aldk. 3-5 ylda bitebilecek bir i deil. Dolaysyla biz onun ihalesini yapmakszn mevcut havalimannn iyiletirilmesiyle ilgili kk bir ihale yaptk. hatlara 3 kpr ilave ediyoruz. Ayrca yeni bir terminal binas yapyoruz. D hatlar gidi ve gelie ayryoruz. Bir de CIP binas yapacaz oraya. Yapacamz hizmet Trabzon Havaalan’n yaklak bir 10 yl rahatlatacaktr.”
Suudi Arabistan Ulatrma Bakan ile telefonda grtklerinin de altn izen Uralolu, ulatrma alannda ibirlikleri yapmak iin grmelerini srdreceklerini belirtti.
– BAK-TFLS-KARS HATTI KOMPLE YENLENYOR
Uralolu, Cumhurbakan Recep Tayyip Erdoan’n ekimde in ziyareti olabileceini ifade ederek, unlar kaydetti:
“inlilerin Konya, Aksaray, Yenice, Akdeniz hattnda ilerin ortak yaplmas konusunda ilgileri var. Yaplm olan ihaleler var. Dolaysyla bunlarn bu srete hayata geeceini dnyorum. Bununla ilgili gerekli grmeleri yaptk. Bundan sonra daha fazla ibirlii ierisinde yryeceiz Kuak Yolu’yla ilgili birok alternatif var. Her lke burada rol almaya alyor. Her lke gerek kendi lkesinden gesin, gerekse de geecek gzergahta kendilerinin dahli olsun istiyor. u andaki Bak-Tiflis-Kars hattmz var ve bu komple yenileniyor. u an kapal olmasnn sebebi tamamen yenileniyor olmas.”
Azerbaycan’dan gelerek Ermenistan’n ran snrna yakn Zengezur Koridoru’ndan geen ve Kars’a ulaan bir alternatif koridor da ina ettiklerini bildiren Uralolu, “u anda Azerbaycan taraf Zengezur’a kadar gelmek zere. Dilucu, Idr ve Kars’ da biz yapacaz ve bu sene onu bitirmi olacaz. Bu ciddi bir alternatif olacak. Kalknma yolu dediimiz Irak’n Fav Liman’ndan Habur’a kacak olan 1200 kilometrelik bir hat da nc alternatif olacak.” dedi.
Uralolu, “Yap-let-Devret (YD)” modelinin demir yolunda olmadn, hava yolu ve daha ok kara yollarnda uygulandn hatrlatarak, u ifadeleri kulland:
“Zaten milli btemize aldklarmz belli, yapyoruz. Dier taraftan kredili yaptmz iler var, mesela otoyollar d krediyle yaptk, YD deildir. u anda Karayollar Genel Mdrlnn ilettii otoyollar d kredilidir. Sonrasnda YD diye ngilizlerin icat ettii ve Franszlarn youn kulland, bizim de biraz Trkiye’ye uyarladmz bir sistemdir. Bunu biz icat etmedik. Biz YD modeliyle yaptmz zaman, hangi ara garantisini ve hangi gei cretini verirsek, buraya kredi bulunabilir. Esasnda gerekten geecek olan aratan ziyade, orada elbette bir trafik projeksiyonumuz var. Hangi aracn hangi yllarda geeceini hesaplyoruz. Vatandan kullanabilecei bir cret de tespit etmeye alyoruz.”
Osmangazi Kprs’nde trafik ngrlerinin zerine ktklarna da iaret eden Uralolu, u an iin kpry kullanan ara saynn ortalama 70 binlerde olduunu, daha ok insann kullanm iin crette zam yaplmadn belirtti.