Birlemi Milletler (BM) 78. Genel Kurulu iin New York’ta bulunan Irak Babakan Yardmcs ve Dileri Bakan Fuad Hseyin, Anadolu Ajans (AA) muhabirinin sorularn yantlad.
Hseyin, Kalknma Yolu Projesi, terr rgt PKK’yla mcadele ve enerji ile gvenlik ibirlii hakknda nemli aklamalarda bulundu.
– “TRKYE-IRAK KALKINMA YOLU PROJES OK STRATEJK BR PROJE”
Hseyin, Trkiye-Irak Kalknma Yolu Projesi’ne deinerek, “Trkiye’yle ok tarafl ilikilerimiz bulunuyor. Proje ise ok stratejik bir proje. Irak’n gneyini, Basra’yla ve Trkiye’yle, buradan Avrupa’yla balamay hedefliyor. Hem Irak iin hem de tm blge iin ok nemli bir proje.” ifadesini kulland.
“Cumhurbakan Erdoan’n Badat’a ve genel olarak Irak’a gelmesini hevesle bekliyoruz.” diyen Hseyin, halihazrda iki lke arasndaki ilikilerin iyi dzeyde olduunu ve Erdoan’n ziyaretinin ilikilere ilave ivme katacan, balar glendireceini kaydetti.
Hseyin, dzenlenmesi planlanan ziyarete ilikin byk beklentilerin olduuna iaret ederek, yle devam etti:
“Trkiye ile Irak arasndaki ilikilerin ok boyutlu olduunu dile getirdik, farkl alanlar var. Biz ibirlii yaptmz alanlar gelitirmeyi umuyoruz. Birlikte zmemiz gereken baz sorunlar da mevcut. Bu alanlarda daha fazla ibirlii yapmalyz, zellikle gvenlik alannda. Bu erevede ilikilerimizi etkileyen bir sorun bulunduunu dile getirebilirim ancak mzakere ve diyalogla bunu zme konusunda kararlyz. ki temel husus var. Birincisi; Irak, Ceyhan’dan geen petrol boru hattndan halihazrda ihracat yapamyor. kincisi ise Paris’teki tahkim sreciyle ilgili. Trkiye, bu sreci tatmin edici bulmuyor.
Neticede, oturup sz konusu sorunlara birlikte are bulmalyz. Bir seenek, iki hususu birbirinden ayracaz ve Paris sreci ile boru hatt arasnda balant kurulmayacak. Eer boru hattnn almas ile Irak Krdistan’nn petrol ihracat ve Paris sreci arasnda balant kurulmaya devam edilecekse de grp bir yol bulmalyz. Boru hattnn kapanmas Irak iin byk glk tekil ediyor. Irak Krdistan blgesi, bu nedenle gnde yaklak 400 bin varil ihracat yapamyor, zellikle petrol fiyatlarnn ok yksek seyrettii bu gnlerde, bu durum Irak ve Irak Krdistan’na mali kayp anlamna geliyor.”
– “(RAN REJM KARITI) GRUPLAR, NA EDLEN 5 MLTEC KAMPINA YERLETRLD”
Hseyin, ran’n Irak topraklarndaki baz rgtlerin yerinin deitirilmesi iin verilen srenin 19 Eyll’de dolarken, son duruma ilikin u deerlendirmelerde bulundu:
“Birka gn nce Tahran’daydm. Uzun ve verimli grmeler gerekletirdim. Hem mevkidamla hem de ran Cumhurbakan brahim Reisi ile verimli bir grme yaptm. Grmelerin bir ksm, sz konusu verilen sre ve Irak Krdistan’nda bu gruplara nasl muamele ettiimizle ilgiliydi. Badat ve Tahran arasnda bir gvenlik anlamas bulunuyor. Ayn zamanda Badat ve Erbil arasnda da bu gruplara nasl davranlaca ynnde ibirlii mevcut.
Krt Blgesel Ynetimi, Irak federal hkmetiyle ibirlii yaparak snrda askeri faaliyet gsteren baz gruplar ikna edebildi. Sz konusu gruplar, ina edilen 5 mlteci kampna yerletirildi. Onlara mlteci muamelesi yapyoruz. Irak Anayasa’sna balyz. Anayasamz, hibir rgt ya da grubun Irak topraklarndan komu lkelere saldr dzenlemesine izin vermiyor. Bu gruplarla, Anayasamz erevesinde mcadele ediyoruz. Ancak ok kr ran tarafyla yrttmz olumlu diyalog sonucunda da saldrlar durdurabildik.”
– “TRKYE’NN PKK MEVCUDYETNDEN DUYDUU RAHATSIZLII ANLIYORUZ”
Trkiye ile Irak arasnda gvenlik ibirliinin glendirilmesi iin almalar yrtlrken, terr rgt PKK’y etkisiz hale getirme abalar hakknda konuan Hseyin, “Anayasa, hibir grup ya da rgtn baka bir lke hilafna Irak topraklarnda faaliyet gstermesine izin vermez. PKK’nn Irak topraklarndaki faaliyetleri konusunda tutumumuz net.” diye konutu.
Hseyin, “Trkiye’nin snra yakn yerlerde PKK mevcudiyetinden duyduu rahatszl anlyoruz.” diyerek, Irak federal hkmetinin, blgesel ynetimin ve Trkiye’nin birlikte oturarak bir plan tasarlamas gerektiinin altn izdi.
Konunun iki taraf iin de zme kavumasn istediklerine iaret eden Hseyin, zmn Trkiye ve Irak arasnda barl mzakereler yrtmekten getiini dile getirdi.
Hseyin, PKK’y neden terr rgt ilan etmediine ilikin soru zerine unlar kaydetti:
“Biz, Trk hkmetinin grlerini dikkate alyoruz ve endielerini gidermeye alyoruz. Asl mesele, nasl ibirlii yapabiliriz? Bu sorunu zmek iin Irak federal hkmeti, blgesel ynetim ve Trkiye nasl ibirlii yrtebilir ve ortak plan tasarlayabilir? Farkl yntemler mevcut. rnein; ran’la bir gvenlik anlamas zerinde anlatk. Trk tarafyla da bu seenei grebiliriz. Hem Trkiye’nin gvenliini salayp hem de Irak’n egemenliini korumak iin ne yapabiliriz? Mzakerelerle bu sorunu zmek iin anlamaya varacamza inanyorum.”
– “KERKK, TM KESMLERN BRLKTE YAADII BR EHR OLMALI”
Hseyin, Kerkk’te yaanan olaylardan kimin fayda saladn tespit etmeye almadn ancak genel anlamda demokrasiye, toplumun farkl kesimlerinin birlikte yaamna kar kanlarn n plana ktn belirtti.
Kerkk’n, Irak’n bir paras olarak bar ehri olmaya devam etmesi gerektiini vurgulayan Hseyin, “Tm Irak toplumunun kesimlerinin birlikte yaad bir ehir olmal. Bu sorunlar yaratanlar, demokrasi ve bara kar kanlar.” ifadelerini kulland.
Hseyin, Irak Babakan Muhammed iya es-Sudani’nin ABD Bakan Joe Biden’la yakn zamanda bir grmesi olup olmayacana ilikin “Halihazrda ikili arasnda planlanm resmi bir grme bulunmuyor. Ancak ben, mevkidam Antony Blinken’la bir grme gerekletireceim.” dedi.