Girişimsel Radyoloji Uzmanı Dr. Bünyamin Kahraman, ‘Alt extremite arterleri’ yani bacak atardamarlarında oluşan darlıklar veya tıkanıklarının nedenlerini ve tedavi yöntemlerini anlattı. Uzm. Dr. Kahraman, “Periferik arter hastalığı nedir?” sorusuna şu yanıtı verdi: “Bacak damar tıkanıklığı veya darlığı; bacağı besleyen atardamarların birinde ya da birkaçında oluşan darlık veya tıkanmalardır. Buna ‘Periferik arter’ hastalığı denir. Bacak damarlarının tıkanması veya daralması; kalp, boyun ve beyin damarlarının tıkanmasından sonra en sık görülen damar hastalığıdır.” Atardamarların organları besleyen damarlar olduğunun altını çizen Uzm. Dr. Kahraman, “Bacakta bu damarların tıkanması veya daralması, bacak kaslarının yeterli beslenmesini engeller. Bacaklarımız; bizi taşıyan ve vücudun ağırlığını önemli ölçüde karşılayan organlarımız olup, hareket esnasında bacak kaslarının oksijen ihtiyacı, dolayısı ile kan ihtiyacı artar. Bu kan ihtiyacının yeteri oranda karşılanmaması sonucu bacaklarda ağrı, kramp, yürümekte zorluk, merdiven çıkmakta sıkıntı gibi şikayetler başlar” dedi.
AĞRI YÜRÜRKEN ORTAYA ÇIKIYOR
Bacak atardamarlarındaki tıkanıklık veya daralmada ortaya çıkan ağrının karakteristik özelliğinin ağrının yürürken ortaya çıkması olduğuna da dikkat çeken Uzm. Dr. Kahraman “Yani oturduğumuz veya dinlendiğimiz zaman olmaz. Hareket esnasında yürümeye başladığımızda ağrı ortaya çıkar. Çünkü istirahat esnasında bacağın çok az kana (besin ve oksijene) ihtiyacı olurken, yürüdüğümüzde artan ihtiyacı darlık veya tıkanıklık nedeni ile karşılayamadığı için ağrı artar” dedi.
KANGREN BİLE GELİŞEBİLİR
Uzm. Dr. Kahraman, darlık ilerler ve tam tıkanıklık gelişirse; ayak parmaklarında, topukta uzun süre iyileşmeyen yara ya da daha da kötüleşirse kangren gelişebileceğini de vurguladı.
DAMAR İÇİ STENT VE BALON KATETER
Atardamarlardaki tıkanıklık veya darlıkların tedavisinde kullanılan damar içi (endovasküler) işlemler hakkında da bilgi veren Uzm.
Dr. Kahraman, anjiyoplasti ve stent tedavileriyle ilgili şunları söyledi:
ANJİYOPLASTİ: Anjiyoplasti, daralmış veya tıkanmış bir arteri genişletmek için kullanılan küçük bir kesiden yapılan minimal invaziv bir işlemdir. Genellikle, arteriyel daralma veya tıkanıklığı açmak için bir balon kateter kullanılır. İşlem sırasında, balon kateter daralan bölgeye yerleştirilir ve daha sonra şişirilerek, arterin genişlemesine yardımcı olur. Bu, kan akışını iyileştirerek semptomları hafifletir ve dokulara yeterli oksijen ve besin sağlar.
STENT UYGULAMASI: Stent tedavisi, arteriyel daralma veya tıkanıklıkları açık tutmak ve genişletilmiş arterin stabil kalmasını sağlamak için kullanılan bir yöntemdir. Stent, genellikle metal bir telden yapılmış küçük bir tüptür ve daralan arterin içine yerleştirilir. Stent, balon anjiyoplasti işlemi sırasında arterin genişlemesiyle birlikte yerleştirilir ve daha sonra genişlemiş halde tutulur. Bu, arterin açık kalmasını sağlar ve kan akışını düzenler. Stentler, genellikle daralma bölgesinde plak birikimini önlemek için ilaçla kaplanmış olabilir.
ANJİYOGRAFİ ÜNİTESİNDE YAPILIR
Anjiyoplastı ve stent tedavisilerinin, periferik arterlerdeki darlık ve tıkanıklıklara bağlı oluşan semptomlarını hafifletmek, dolaşımı iyileştirmek ve komplikasyonları önlemek için etkili yöntemler olduğunu da belirten Uzm. Dr. Kahraman, şöyle dedi: “Bu işlemler girişimsel radyoloji uzmanları ve kardiyologlar tarafından uygulanmakta olup, işlem anjiyografi ünitesinde, lokal anestezi altında gerçekleştirilmektedir. İşlemden sonra gerekli gözetimler yapılarak hastalarımız taburcu edilmektedir. Hangi hastaya hangi tedavi yönteminin kullanılacağı, hastanın durumuna, damar lezyonunun yerine, şiddetine ve sağlık geçmişine bağlı olarak değişir. Erken tanı, erken müdahale ile sonuç yüz güldürücüdür.”
DAMARLARIMIZI NE TIKIYOR?
Atardamar daralmaları ve tıkanıklıklarının bir dizi faktörün etkileşimi sonucunda ortaya çıktığını söyleyen Uzm. Dr. Kahraman, en sık görülen sebeplerini ise söyle sıraladı:
DAMARSAL PLAK OLUŞUMU (ATEROSKLEROZ): En yaygın damar daralması ve tıkanıklığı nedenidir. Arter duvarlarında yağ, kolesterol ve diğer maddelerin birikmesiyle oluşan plakların oluşmasıdır. Bu plaklar arterleri daraltır veya tıkar.
SİGARA İÇMEK: Arter duvarlarında plak birikimini hızlandırır ve arterlerin daralmasına veya tıkanmasına neden olabilir. Ayrıca, sigara içmek damar duvarlarına zarar verir, bu da plak oluşumunu kolaylaştırır.
ŞEKER (DİYABET) HASTALIĞI: Diyabet, yüksek kan şekeri seviyelerine bağlı olarak damar duvarlarında hasara yol açabilir. Bu da damarsal plak oluşması riskini artırır ve damar tıkanıklıklarına neden olabilir.
YÜKSEK TANSİYON (HİPERTANSİYON): Yüksek kan basıncı, arter duvarlarına zarar vererek damarsal plak oluşumunu hızlandırabilir ve arterlerin daralmasına neden olabilir.
YÜKSEK KOLESTEROL: Arterlerde plak oluşumunu hızlandırabilir ve damar tıkanıklıklarına neden olabilir.
GENETİK FAKTÖRLER: Ailede kalp hastalığı veya damar hastalığı öyküsü olan kişiler, genetik yatkınlık nedeniyle damar daralmaları ve tıkanıklıkları geliştirme riski altındadır.
OBEZİTE: Fazla kilolu veya obez olmak, yüksek kan basıncı, yüksek kolesterol ve diyabet gibi faktörlerin gelişme riskini artırabilir, bu da damar hastalıklarının ortaya çıkma riskini artırır.
YAŞLANMA: Yaşlanma süreci, arterlerin elastikiyetini ve işlevselliğini azaltabilir, bu da damar daralmaları ve tıkanıklıklarının gelişme riskini artırabilir.
HAREKETSİZLİK: Düzenli egzersiz yapmamak, kilo alımına, yüksek tansiyona ve yüksek kolesterol seviyelerine yol açarak damar hastalıkları riskini artırabilir.
DİĞER FAKTÖRLER: Bazı enfeksiyonlar, inflamatuar durumlar, bağışıklık sistemi bozuklukları ve belirli ilaçlar da damar daralmalarına ve tıkanıklıklarına katkıda bulunabilir.