Varis, daha çok bacaklarda görülen genişlemiş morumsu damarlardan oluşan bir hastalık. Fiziksel görünüme etkisinin yanı sıra sağlığı da olumsuz etkiliyor. En önemli risk faktörü genetik olan varis; aşırı kilo, hareketsiz yaşam gibi birçok nedenden de kaynaklanabiliyor. Peki, bu hastalığın önüne geçmenin yolları nelerdir? Tedavisi mümkün mü? Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Oğuz Yılmaz’a varisle ilgili merak edilen tüm soruları sordum. İşte yanıtları:
Varisin ilk belirtisi nedir?
İlk ve en dikkat çeken belirti daha önce var olmayan ince veya kalın, gergin damarların bacak yüzeyinde ortaya çıkmasıdır. Uzun süre ayakta durunca ortaya çıkan bacak ağrısı, ağırlık hissi ve özellikle de bileklerde daha belirgin şişme dikkat çeker.
Varisler kaç şekilde sınıflandırılabilir?
Varis, tek başına damarlar olabileceği gibi aslında çok zaman toplardamar sisteminin yetersizliğinin bir belirtisidir. Varisler, üç şekilde sınıflandırılabilir. Bacaklarda sadece yüzeyde estetik görünüm anlamında rahatsızlık veren örümcek görünümlü kılcal damarlar, toplardamar yetmezliğinin önemli bir belirtisi olan daha geniş ve kabarık damarlar ve bunların her ikisinin bir arada bulunduğu daha da şiddetli vakalar olarak sayılabilir.
Varis oluşmasının nedeni nedir?
Varis hastalarındaki temel sorun, toplardamar duvarlarının kuvvetini ve dayanıklılığını sağlayan bazı maddelerin eksik olmasıdır. Aslında bu da neden bazı ailelerde varisin daha yaygın olduğunu açıklıyor. Ailede varis varsa sizde de olma ihtimali diğer insanlara göre 4-5 kat daha fazladır.
Hangi durumlar varis riskini artırıyor?
Genetik, varis hastalığında yüzde 90 risk faktörüdür. Kadınlarda erkeklere oranla varis, 4 kat fazla görülmektedir. Hamilelik ve aşırı kilolar, doğum kontrol hapları ve hormon tedavileri de varis hastalığına yatkınlığı artırmaktadır. Diğer bir risk faktörü de uzun sürelerle hareketsiz ayakta veya oturarak çalışmaktır.
DOPPLER ULTRASONOGRAFİ YAPILIR
Varisin yol açtığı şikayetler nelerdir?
Hastalığın şiddeti ile beraber şikâyetler de değişiklik gösterir. Uzun süreli bacak varislerinde ayak bileğindeki şişlik kalıcı hale gelebilir. Diz altında ve özellikle bileklerdeki morluklar da kalıcı olmaya başlar. Yaralar açılmaya başlar, yüzeydeki damarların duvarları gerilimle iyice zayıfladığı için kaşıma, çarpma nedeniyle veya kendiliğinden ciddi kanamalar olabilir. İleri derecede varis, ileri derecede toplardamar yetmezliğinin de işareti olduğundan, yukarıya doğru yavaşlamış olan akım aniden pıhtılaşma ve ani damar tıkanıklıklarına da neden olabilir.
Varis tanısı nasıl konur?
Muayenede şikâyetlerin hastanın görünen varislerinin şiddeti ile bağlantılı olabileceği düşünülürse doppler ultrasonografi yapılması istenir. Bu tetkik vücuda herhangi bir ilaç verilmeden yapılır. Bacağa bir jel sürülerek ses ötesi dalgalar veren bir ultrason probunun bacak üzerinde yumuşakça gezdirilmesi ile yapılır.
KİLO ALIP VERMEKTEN KAÇININ
Varis çorapları iyileştiriyor mu?
Varis çorapları tedavide önemlidir. İç damarlarda yetersizlik olduğunda kanın yukarıya çıkışı zorlandığından aşağıdan yukarıya doğru kanı yönlendirecek şekilde özel örülmüş bu çoraplar dolaşıma destek sağlayacak ve damar üzerinde devam eden yüksek basıncı engelleyerek, hastalığın daha da ileri seviyelere çıkmasını önleyecek.
Varisten korunmak için ne yapmalıyız?
Yaşam tarzı ve tercihleri çok önemlidir. Aşırı kilo alıp vermekten kaçınma, düzenli yürüyüşler yapma, bacak kaslarını kuvvetli tutma, gün içerisinde uzun saatler bilgisayar başında çalışıyorsanız mutlaka 1-2 saatlik aralarla ayağa kalkıp dolaşmak, masa altına yükseklik koyarak bacakları biraz daha yüksekte tutmak önemlidir.
ESTETİK SORUNSA LAZER YAPILIR
Hangi durumda lazer uygulaması yapılır?
Ciltte sadece örümcek şeklinde varisler varsa ve dopplerde iç kısımda ana damarlarda ciddi bir kaçak yoksa bu sadece estetik bir sorundur. Bu damarlara deri üzerinden lazer uygulamaları yapılabilir.
İleri boyuttaki varislerde tedavi nasıl yapılır?
Daha ileri boyuttaki varislerde klasik yöntem, damarın hastalıklı bölümünün çıkarılıp, alınması yöntemidir. Diğer yöntem ise bu damarın yerinde bırakılarak damar içerisinden yapılan müdahale ile yakılarak pıhtılaştırılması veya kapatılmasıdır. Endovenöz yöntemler denen bu yöntemlerde lazer, radyofrekans ve bazen de damar içi tutkal uygulamaları tercih edilebilir.