Teknolojik gelişmelerle birlikte bir yandan hayatımız kolaylaşırken, diğer yandan hayatımıza davranışsal bağımlılıklarla ilgili kavramlar girdi. Bunların başında sosyal medya bağımlılığı, oyun bağımlılığı, online kumar bağımlılığı, alışveriş bağımlılığı, mobil cihaz bağımlılığı geliyor. Medipol Mega Üniversite Hastanesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü’nden Psikiyatrist Doç. Dr. Taha Can Tuman, teknoloji bağımlılığına karşı uyarılarda bulundu.
GÜNLÜK HAYATI ETKİLİYOR
Nomofobi kavramına da değinen Doç. Dr. Tuman, “Bu durumda cep telefonu vücudun bir uzvu haline geliyor. Cep telefonundan mahrum kalmak ise yoğun anksiyete ve huzursuzluğa yol açıyor. Telefondan uzak kalamama, günlük yaşamsal fonksiyonları da bozarak büyük problem oluşturuyor” dedi.
BAŞ, BOYUN, SIRT VE EKLEM AĞRILARINA NEDEN OLUYOR
Teknoloji bağımlılığının belirtilerini ise Doç. Dr. Tuman şöyle sıraladı:
Belirtileri alkol madde bağımlılığındaki belirtilere benzer.
Tolerans gelişimi, her geçen gün artan kullanım, giderek daha fazla vakit harcama…
Davranış üzerindeki kontrolün kaybı, kontrol çabalarının başarısız olması.
Sürekli olarak zihinsel meşguliyet
Yoksunluk belirtileri internetten, oyundan, sosyal medyadan uzak kaldığında sinirlilik, huzursuzluk, iç sıkıntısı.
Sosyal hayatın, iş ve akademik hayatın olumsuz etkilenmesi.
Uyku sorunları, dikkat ve odaklanma güçlükleri, öfke patlamaları.
Bedensel sorunlar, baş boyun, sırt ve eklem ağrıları
Günlük hayata ilginin kaybolması, daha önce keyif veren aktivitelerin eskisi gibi keyif vermemesi.
Stresli durumlarda daha fazla oynama.
HAZ OYUN BAĞIMLILIĞINI TETİKLİYOR
Oyun oynamanın verdiği hazzın, ödül sistemini uyararak pozitif pekiştirici etki ile daha fazla oynamaya neden olduğuna dikkat çeken Doç. Dr. Tuman, “Aşırı oynama kontrol edilemez. Günlük hayattan kaçma, olumsuz duygulardan kurtulmak için bir başa çıkma, yarışma, vakit öldürme, sosyalleşme ve yeni bir sanal kimlik oluşturma gibi motivasyonlarla kişi oyuna yöneliyor. Sosyal beceriler geriliyor, dikkat ve konsantrasyon problemleri ortaya çıkıyor. Şiddet, kavga ve yıkıcılık içeren oyunlar daha fazla saldırganlığa neden oluyor” dedi.
BAĞIMLILIKLARIN RİSK FAKTÖRLERİ
Doç. Dr. Tuman, bağımlılıkların risk faktörlerini ise şöyle sıraladı:
“Aile üyeleri ile sorunlu ilişkiler, ailede bağımlılık öyküsü, erkek cinsiyet, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB), sosyal fobi, dürtüsellik, belirsizlik ve risk altında zayıf karar verme becerileri, içe kapanıklık, özgüven eksikliği, hazzı ve doyumu ertelemede güçlük, ailevi sorunlar, arkadaş ortamı gibi sosyal çevresel nedenler, olumsuz yaşam olayları, akademik başarısızlık, düşük iş performansı, zayıf sosyal ilişkiler, düşük iş doyumu, derslerde ve sorumluluklarda aksamalar, fiziksel sorunlar eklem, boyun ağrıları, göz kuruluğu, yeme alışkanlığında bozulma, düzensiz beslenme.”
DAHA FAZLA TAKİPÇİ İÇİN YOĞUN ÇABA
Doç. Dr. Tuman, sosyal medya bağımlılığı ile ilgili şunları söyledi:
“Daha fazla beğeni almak ve takipçi kazanmak için yoğun çaba harcama, geç saatlere kadar kullanım nedeniyle uykusuz kalma, dikkat sorunları, kaygı belirtileri ortaya çıkar. Sosyal medyayı kişi günlük hayattan kaçış ve sıkıntı hissinden kurtulmak için de kullanıyor olabilir.”
FAZLA TAKİPÇİ DERİN İLİŞKİLERİN YERİNİ TUTMAZ
Doç. Dr. Tuman, “Şunu unutmamak gerekir, sosyal medyada takipçi ve beğeni sayıları hiçbir zaman gerçek hayattaki derinlikli ilişkilerin yerini tutmaz. Sosyal medyada çok zaman geçirenlerin ve fazla takipçisi olanların kendilerini daha yalnız hissettiklerini ve hayatlarından pek memnun olmadıklarını gösteren bir çok çalışma mevcut” dedi.
AİLE DESTEĞİ ÇOK ÖNEMLİ
Doç. Dr. Tuman, teknoloji bağımlılıklarının tedavisiyle ilgili ise şunları söyledi:
“Eşlik eden psikiyatrik hastalıklar için ilaç tedavileri ve davranışsal bağımlılığa yönelik Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), koruyucu faktörler, bağımlıklarıyla ilgili teknokolojiyi kullanım sürelerini kısıtlamak. Düzenli spor, aile desteği, sosyal beceriler ve hobiler geliştirmek, evcil hayvanlarla ilgilenmek, güvenli, sağlıklı ve dengeli internet kullanımı önerilir.”