Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tüm dünyadaki kadınların menopoz ve menopoz ile ilgili sağlık sorunları açısından bilinçlendirilmesi amacıyla 18 Ekim’i Dünya Menopoz Günü olarak kabul ediyor. Her kadın için farklı belirtilerle kendini gösteren menopoz dönemi; kiminde sıcak basmasının en yoğun olduğu kiminde soğuk basmasının en yoğun olduğu şekilde kendi varlığını hissettirebiliyor. Normal şartlarda 45-55 yaş arası tüm kadınlarda görülebilen menopoz, bazen daha erken de görülebiliyor. Peki bunun nedenleri nedir? Menopoza giriş yaşı genetik yatkınlık gösterir mi?
MENOPOZLA İLGİLİ MERAK EDİLEN 11 SORU
KADIN Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Gamze Baykan Özgüç, menopozla ilgili merak edilen 11 soruyu yanıtladı:
1.MENOPOZA KAÇ YAŞINDA GİRİLİR?
Ortalama menopoz yaşı 45-55 aralığı olarak söylenebilir, ancak bazen daha erken veya geç yaşlarda da adet kesilebilir.
2.PREMENOPOZ VE MENOPOZ ARASINDAKI FARK NEDIR?
Adetten tam kesilmeden önceki döneme premenopoz denir. Bu dönemde de adet olunur, fakat uzun veya sık aralıklı kanamalar ile geçen bir dönemdir. Yumurtalıklarda az da olsa yumurtlama fonksiyonu vardır. Bu yüzden gelişen östrojen hormon eksikliği ile düzensiz adet dönemi yaşanır. Bu dönem birkaç aydan birkaç yıla kadar farklılık gösterir.
3.MENOPOZ KEMİK SAĞLIĞINI NASIL ETKİLER?
Östrojen hormonu cilt, kemik, mesane, rahim, kalp damar yapısını da içine alan sistemler de olumlu etkiler sağlar. Eksikliği ile beraber kemik yoğunluğunda azalma, incelme, kırıklar, boy kısalığı, bel ağrıları yaşanabilir.
4. SICAK BASMASI İÇİN NELER YAPABİLİRİM?
Azalan östrojen seviyeleri sıcaklık hissi, aniden gelen terleme, yüzde kızarıklık hali gibi kişiyi huzursuz, mutsuz eden duygusal stres hali yaratır. Yaşadığı ortamın sıcaklığını azaltmak, duruma uygun giyinmek, östrojen replasman tedavisi yapmak rahatlatabilir.
5.ÖSTROJEN SEVİYESİNİN AZALDIĞINA İLİŞKİN BELİRTİLER NELERDİR?
Öncelikle adet döneminde düzensizlikler, kanama miktarındaki değişiklikler dikkat çekicidir. Huzursuzluk, uykusuzluk, nöbetler halinde tarif edilen sıcaklık hissi, terleme, kilo alımı en sık yaşanan şikayetlerdir. Menopoz süresinin ilerlemesiyle geçen zamanda kemik erimesi (Osteoporoz), genital bölgede kuruluk, kaşıntı, idrarda yanma, idrar kaçırma, cinsel ilişkide zorlanma tarif edilen şikayetler arasındadır.
6.KALP HASTALIKLARI İLE MENOPOZ ARASINDA BAĞLANTI VAR MI?
İstatistiksel olarak kadınlarda kalp damar hastalıklarına rastlanma oranı menopozdan önce erkeklerden daha azdır.
Bu dönem östrojen seviyesinin azalması ile menopoz döneminde kadınlar aleyhine artış gösterir.
7.HORMON REPLASMAN TEDAVİSİ BENİM İÇİN GÜVENLİ Mİ?
Menopoz döneminin getirdiği öncelikle ruhsal şikayetler nedeniyle hayat konforu bozulduysa ve nispeten erken yaşta menopoz tanısı konduysa hormon replasman tedavisi düşünülmelidir.
Östrojenin ağızdan veya lokal kullanımları mevcuttur. Bu tedavi sıcak basması, terleme, uykusuzluk, genital kuruluk, idrar yaparken ve cinsel ilişkide zorlanma, kemik erimesi gibi sorunları azaltır. Tedaviye kişiye göre karar verilir. Meme kanseri, rahim kanseri, şidetli hipertansiyon, kan pıhtılaşma sorunları, tromboz, emboli hikayesi olanlarda tercih edilmez.
8.ANNEMLE VEYA KIZ KARDEŞİMLE AYNI BELİRTİLERİ Mİ YAŞARIM?
Menopoz şikayetlerinden ziyade menopoza giriş yaşı genetik yatkınlık göstermekle birlikte, şikayetler kişiden kişiye değişiklik gösterebilir.
9.HORMON DIŞI SEÇENEKLER VAR MI?
Yaşam tarzını değiştirmek, sigara içmemek, kilo vermek, egzersiz yapmak, hobiler edinmek, aile ve arkadaşlık ilişkilerini geliştirmek kişide ruhsal sıkıntıları geri plana atmakta, hafifletmekte oldukça etkili olacaktır.
Fitoöstrojen olarak adlandırılan doğal östrojen kullanımları söz konusudur.
Bunlar içinde isoflavinol, soya, blackcohosh bitki ekstreleri en sık bilinenlerdir.
Ayrıca kalsiyum, D vitamini, E vitamini, kolajen, ginseng kullanımları da tercih edilir.
10.MENOPOZDA TEHLİKELİ OLABİLECEK ŞİKAYETLER NELERDİR?
Menopoz döneminde vajinal kanama görülmesi, yumurtalıklarda görülen kistler, büyüyen miyomlar, memede ele gelen kitle, bacak, bel ağrıları, varisler değerlendirilmelidir.
11.HANGİ ARALIKLARLA HANGİ KONTROLLERDEN GEÇMEK GEREKİR?
Şikayet olmasa da senede bir kere kontrol gerekir. Bu kontrollerde pap smear, ultrasonografi, meme ultrason ve/veya mamografi yapılır, kemik dansitometri aralığı kişiye göre karar verilir.