an’a bal Bahadrl ky snrlar ierisindeki nkaya Maaras, 2016 ylnda Ankara niversitesi, Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi, Antropoloji Blm, Paleoantropoloji Anabilim Dal retim yesi Prof. Dr. smail zer bakanlnda yaplan ‘Mula ve anakkale lleri Yzey Aratrmas’ srasnda bulundu. nkaya Maaras’nda 2017-2020 yllar arasnda Troya Mze Mdrl bakanlnda, Prof. Dr. zer’in bilimsel koordinatrlnde uluslararas bir ekiple kaz almalar yapld. 2021 ylndan itibaren ise kaz smail zer bakanlnda Cumhurbakanl Kararl Kaz statsne evrildi. nkaya Maaras kazlar bu yl Trk Tarih Kurumu destekli kaz statsne dntrld. Bu ylki kaz almalar 20 kiilik bir ekiple srdrlyor. Bu ylki kaz almalarnda Orta Paleolitik Dnem’de blgede yaam fosil insanlarn akmakta ham madde ve scak su kaynaklar nedeniyle uzun sreli ve youn bir ekilde blgede ikamet ettikleri anlald.
“ANAKKALE’NN PALEOLTK DNEM AISINDAN TRKYE’NN OK ZENGN LLERNDEN BRS OLDUU ANLAILDI”
Ankara niversitesi, Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi, Antropoloji Blm, Paleoantropoloji Anabilim Dal retim yesi Prof. Dr. smail zer, maara kazlarnn bilinen dier kazlardan biraz daha farkl olduunu belirterek, “Ben ncelikle bir paleoantropolog olarak fosil insan bilimciyim. Bizim grevimiz bugn yaamayan fosil insanlara ynelik aratrmalar yapmak, binlerce yl nce yaam insanlarn kalntlarn ya da o blgede bulunduklarn gsteren eitli kalntlar araclyla yaylm alanlarn tespit etmek. Onun iin bu blgede almalara baladk. anakkale’de Paleolitik dneme ilikin kantlar daha nce ok az biliniyordu. Bizim almalarmzla birlikte aslnda anakkale’nin Paleolitik dnem asndan Trkiye’nin ok zengin illerinden birisi olduu anlald. u anda Trkiye’de devam eden ok az maara kazs var. Bunlarn byk bir blm gney blgelerde younlam durumda, bir tek nkaya kazs Bat Anadolu’da devam ettiriliyor. Maara’nn kefi srpriz oldu hepimiz iin, byle bir maarann varl bu blgede daha nce bilinmiyordu. Bu alandaki almalarmz bizi Orta Paleolitik Dnem’e gtrd. Yani gnmzden 250 bin yl ile yaklak 50 bin yllar arasnda tarihlendiriliyor, Orta Paleolitik Dnem. Buluntularmz bize bu dnemde insanlarn burada ok youn bir ekilde yaadn gsteriyor. Sadece maara alan deil, aslnda evrede yzlerce metrekareye yaylm bir alanda da buluntular tespit edebiliyoruz. Bu da bize bu dnemde sadece maarann deil aslnda tm alann kullanldn gsteriyor. Orta Paleolitik Dnem asndan bunu nasl anlyoruz bunu, o dnem insanlarnn henz iskelet kalntsna ulaamadk. ok zor zaten byle kazlarda kalntlara ulaabilmek, onun yerine onlarn gnlk aktiviteleri srasnda rettikleri ve kullandklar sonra da terk ettikleri yontmata aletlerden elde edilen ipularyla ulaabiliyoruz. Maarann Dou yamalarndaki tarihlendirme bize 86 bin yl ncesinde burada yerleimin baladn gsteriyor. Maaradaki amalarmzda da 40 bin yl ncesine kadar yaamn devam ettiini tespit ettik. Yani neredeyse 46 bin yl boyunca insanlar burada varln devam ettirmiler. Tabii bu tarihlendirme almalar bizim Ankara niversitesi’ndeki tarihlendirme laboratuvarlarnda elde ettiimiz sonular. Uzmanlarn yapt OSL analizleri bize bu tarihleri verdi. 86 bin yllk, 65 bin yllk, 40 bin yllk tarihler var. Maaradaki buluntular yerleimin uzun yllar boyunca devam ettiini bize sylyor. Tarihlendirmeleri her yl tekrarlyoruz. Derinletike farkl bir tarihe inip inemeyeceimizi grebilmek iin ya da maarann farkl bir alannda yeni bir ama atmz zaman yine tarihlendirme yaparak o blgenin de yine bu snrlar iinde mi, yoksa baka bir dnemde mi kullanlm olduunu anlamaya alyoruz” dedi.
“NKAYA MAARASI BR AKMAKTAI KAYALIINDAN MEYDANA GELYOR”
Kaz almalar srasnda elde edilen kalntlarn u anda yontma ta buluntularyla snrl olduunu kaydeden Kaz Bakan Prof. Dr. smail zer, szlerini yle srdrd:
“Maarada henz organik bir kalnt yani bu o dnemde maarada yaam insanlarn kendi iskelet kalntlarn, onlarn avlanarak beslenme srasnda tkettikleri mutfak artklar olan hayvan kemiklerini ya da bitki kalntlarn henz bulamadk. Muhtemelen belki topran yaps nedeniyle ksmen rme olabilir. Ama talar daha dayankl olduu iin binlerce, milyonlarca yl salam kalabiliyor. Maarann farkl blmlerinde organik kalntlarn da korunmu olabileceini dnyoruz. Genelde biz buluntularmz ierisindeki yontma ta aletlerin btnn fosil insanlarn bir alet antas olarak deerlendiriyoruz. nkaya Maaras aslnda bir akmakta kayalndan meydana geliyor. Bu bakmdan aslnda insanlarn buray tercih etme sebeplerinden bir tanesi de bu. Yani hammadde kaynaklar zaten yaam alanlar. Ham madde bulabilmek iin kilometrelerce teye gitmek durumunda kalmyorlar. Hemen maarann duvarndan kopardklar herhangi bir paray ilemeye balayarak, burada grdnz eitli aletleri retmeye alyorlar. Bu bir dilemeli alet, bir anlamda bugn bizim bildiimiz testere benzeri bir maksatla kullanlm olabilir. Burada grdnz bir n kazyc, para koptuktan sonra kenarlarnda daha kk ilemler yaplarak n taraf daha keskin bir ilevsel olarak kullanlyor. Bu da sapl aletlerimizden bir tanesi, aletin sap ksmn incelterek belki bir aa dalnn ierisine, belki bir kemiin, boynuzun ierisine reine yardmyla yerletirerek onu bildiimiz bir sapl alet olarak kullanyor. Kenarn ileyerek ilevsel hale getiriyor. Bunu belki topra kazmak iin, hayvann derisini syrmak iin kullanyor. Hangi maksatla kullanldn sonraki yllarda talar zerinde yapacamz mikroskobik analizlerle belirleyeceiz. u anda genel kullanm alan olarak deerlendiriyoruz. Bu talar maarann dou tarafnda tespit ettik. Bulduklarmz 86 bin yllk dnem ierisinde deerlendirilecek. Bu, bizim eki dediimiz vurga alet. Farkl bir ham madde kayna, bazalttan retiliyor. Bu da ana ktleye vurularak para koparlmasna, yonga retimine yol ayor. Daha sonra eki de bazen krlabiliyor. Ana ktleden daha fazla para koparamayacan dnd iin de ekirdei byle terk etmek zorunda kalyor. Aslnda bu talarn orijinali ok daha byk bir para. evredeki birok yongann bu ekirdein zerinden koptuunu sylemek mmkn” diye konutu.