Ersoy, Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumunca, Trk Tarih Kurumu (TTK) Konferans Salonu’nda dzenlenen “Arkeoloji altay”nn alnda yapt konumada, arkeolojinin, gemiin nasl olduuna dair, somuta en yakn bilgileri sunan bilim dal olduunu, insann kadim yolculuundaki eserlerin arkeoloji yoluyla bugne ulatn ifade etti.
Arkeoloji biliminin, gemi uygarlklarn mahiyetini grme frsat sunan grsel bir len olduunu belirten Ersoy, yaznn icadndan nceki devirleri tanyp anlayabilmenin tek ynteminin arkeoloji olduunu hatrlatt.
“Trkiye’nin sahip olduu maddi ve manevi kltr birikimi, insanlk tarihinin en nemli dnm noktalarnn yaand, bugn bizi biz yapan deerlerin ekillendii bir corafyann ve gelmi gemi tm medeniyetlerin mirasdr” ifadesini kullanan Ersoy, kltr varlklarnn ait olduu lkeye, topluma ve tm insanla beklenen katky yapabilmesi iin btnlnn korunmas gerektiini vurgulad.
Bir arkeolojik objenin ancak balam iinde anlaml ve deerli olduunu syleyen Ersoy, unlar kaydetti:
“Bu btnle kar en byk tehditlerden birisi kltr varl kaakldr. Bakanlk olarak, yurt iinde ve yurt dnda kurumlarmzla ibirlii ve koordinasyon halinde bu mcadeleyi tm dnyada srdryoruz. Kltr varlklarmzn korunmas, kaakln ve tahribatn nlenebilmesi konularnda halkmz, ocuklar bilinlendirmek adna, hem basl hem dijital almalar gerekletiriyor, farkndaln arttrlmas iin ehir ehir geziyor ve yurt dna yasa d yollarla karlm kltr varlklarnn iadesi iin de youn mesai harcyoruz.
2002-2023 yllar arasnda yurt dndan iadesi salanan eser says 12 bin 39 adede ulamtr. Bu mcadelenin etkinlii phesiz sadece saylarla llemez, ancak lkemizin bu konuda ne kadar srarl ve ciddi olduunu tm dnyaya gstermesi asndan da nemli bir veri olarak deerlendirilmelidir. Kltr varl kaaklyla mcadelenin sadece kriminolojik bir alma alan deil, koruma faaliyetinin ve aratrmalarnn vazgeilmez bir bileeni olduu artk kabul ediliyor. Bizim de lke olarak bu alanda uzmanlmz ve tecrbemizle n sralarda olduumuzu rahatlkla syleyebiliriz.”
Bakan Ersoy, Anadolu’daki kltrel ve tarihi zenginliin daha 16. yzyldan itibaren seyyahlarn ilgisini ektiini, bu ilginin 19. yzylda kazlara dntn ve 21. yzyl Trkiye’sinde ise ok uluslu, disiplinler aras, kurumsallam kaz, koruma ve aratrma konseptine brndn dile getirdi.
TTK’nin kurulduu gnden itibaren arkeolojiye byk nem verdiini, 1933 ylnda Cumhuriyet’in ilk milli kazs olan Ahlatlbel’deki kazy Hamit Zbeyr Koay’n, Ankara Karalar’daki ikinci kazy da Remzi Ouz Ark’n yrttn anlatan Ersoy, 1935’te iki ismin Alacahyk kazsnda zengin buluntular kararak, Anadolu tarihine k tuttuunu anmsatt.
– “SADECE KARAHANTEPE N DEL, YAKIN DOU’DAK TM NEOLTK A YERLEMELER N YEN BR RNEK”
TTK’nin bte imkanlar dorultusunda, kazlara maddi destek saladn kaydeden Ersoy, Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu, Trk Tarih Kurumu ile Kltr Varlklar ve Mzeler Genel Mdrlnn ibirliinde kazlarn 2019’dan itibaren yl boyu srdrlmesinin salandn aktard.
Kltr ve Turizm Bakan Ersoy, szlerini yle srdrd:
“2019 ylnda 20 kazmzla balayan bu projemiz her yl eklenen yeni kazlarla birlikte bugn itibaryla 133′ geti. Beinci ylndaki bu projeyle almalara ivme kazandrlmtr. Yaz aylarna skp kalan kaz yapma dezavantaj ortadan kalkm, i yapma hacminde yzde 65’e ulaan bir art gzlenmi oldu. Bu olumlu gelimelerle dnya apnda ses getiren ilerimiz olmutur. Bylece ‘Dnya Miras Listesi’ne daha ok arkeolojik alanmz dahil edilebilmektedir. Dier yandan yl boyu sren kazlarn, yereldeki istihdam salama ve dier motivasyonlarla nemsendii, bu balamda yerel destekilerin ilgisini arttrdn da memnuniyetle gzlemlemekteyiz.”
Yabanc bilim heyetlerinin de katld “12 Aylk Kazlar Projesi” ile dokuz alanda srdrlen “Neolitik Dnem Aratrma Projesi”nin de ilerlediini belirten Ersoy, “zellikle Neolitik Dnem almas srecinde, ‘Ta Tepeler’ markas ile anlurfa, Gneydou Anadolu, Anadolu ve dnya apnda yeni bir kltrel destinasyonun sunulmas planlanmtr.” diye konutu.
almalar kapsamnda son gnlerde zellikle Gbeklitepe ve Karahantepe’de ortaya karlan heykellerin, projenin yerindeliini bir kez daha gsterdiini vurgulayan Ersoy, u bilgileri paylat:
“Karahantepe’de getiimiz gnlerde aa karlan insan heykelinin ardndan zenle yaplm ta kap, ta tabaklar, hayvan heykelcikleri gibi eserlerden oluan bir buluntu grubu, 11 bin yl ncesinden gnmze ulaan benzersiz bir buluntu grubunu oluturmaktadr. Henz kazs tamamlanmam olan bu mekann Neolitik arkeoloji asndan son yllarn en etkileyici buluntu grubunu bizlere sunduunu ve bu buluntularn tarih ncesi sanatn esiz rnekleri olduunu sylemek mmkn olmakla birlikte, buluntular sadece Karahantepe iin deil, Yakn Dou’daki tm Neolitik a yerlemeleri iin yeni bir rnek oluturmaktadr.”
– 37 PARA ESER SVRE’DEN YURDA DNYOR
Bakan Ersoy, “43. Uluslararas Kaz, Aratrma ve Arkeometri Sempozyumu”nu Cumhuriyet’in 100. ylnda 16-20 Ekim’de, Ankara’da Hac Bayram Veli niversitesi ibirliinde gerekletireceklerini syleyerek, “Sempozyum ncesi bu altaymz, deerli kaz bakanlarmz bire bir dinleme, desteklerin katksn yakndan grme, bilgi ve yayn retimini ele alma, arkeolojik aratrmalarn niteliklerini deerlendirme frsat salad.” ifadesini kulland.
Ersoy, Trkiye ve svire arasnda geen yl imzalanan kltr varl kaaklnn nlenmesine ynelik ikili anlama kapsamnda salanan ilk eser iadesiyle ilgili mjdeli bir haberi paylamak istediini belirterek, yle devam etti:
“Bu alandaki almalar daha youn bir ekilde srdrmek adna mdrlk dzeyindeki kaaklkla mcadele ubemizi, daire bakanl seviyesine kardk. Bunun sonularn da younlaan nleyici tedbirlerde, artan farkndalk projelerinde ve zellikle yasa d yollarla lkemizden karlm olan eserlerin iadesinde grmekteyiz. svire Konfederasyonu Bakan Alain Berset ile karlkl olarak imzaladmz anlamayla bu alandaki ortaklmz, g birlii niyetimizi ortaya koymutuk.
Urartu dnemi kap kacak, koum takm gibi paralarla beraber, Roma dnemi bir geyik heykelinin de aralarnda bulunduu 37 para eserimiz artk ait olduu topraklara dnyor.”
Mehmet Nuri Ersoy, eserlerin, Trkiye’nin Bern Bykelisi Ece zbayolu Acarsoy tarafndan svire makamlarndan bugn teslim alnacan bildirerek, “Eserlerimizin iadesi almalarna katk salayan herkesi tebrik ediyorum.” dedi.
– TEK KONUMALAR
Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Bakan Prof. Dr. Derya rs de arkeolojinin ilmi bir hviyet kazanmasn salayan, Trkiye Cumhuriyeti’nin ve Trk Tarih Kurumunun kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatrk’n, arkeoloji zerine syledii szlerin bugne k tuttuunu ifade etti.
rs, Atatrk’n bu szlerinin ulus ina srecinde tarih ve arkeolojiye verdii deeri gsterdiini vurgulayarak, unlar dile getirdi:
“Milli Mcadele’den henz km, imkanszlklar iinde olan bir lkede daha Cumhuriyet’in ilk yllarndan itibaren arkeoloji almalarnn yrtlmesine balanm, Trk Tarih Kurumu kurulmu. Yine Gazi Mustafa Kemal Atatrk’n deyiiyle byk devlet kuran ecdadmzn sahip olduu, byk ve mull medeniyetlerin gn yzne karlmas iin arkeoloji ve tarih seferberlii balatlmtr.”
Trk Tarih Kurumu Bakan Prof. Dr. Yksel zgen ise kurumun, Cumhuriyet’in ilk yllarndan bugne kadar Trk tarihini aydnlatmaya alacak malzemeyi toplayarak, bilimsel almalar yrten, alann uzmanlarna bte dorultusunda maddi destek saladn syledi.
zgen, arkeoloji almalarndaki yeni bulgular ve saptamalarn masaya yatrlaca altayn, iki gn sreceini belirtti.