Adalet Bakanl ve Trkiye Odalar ve Borsalar Birlii (TOBB) ibirliiyle Hali Kongre Merkezi’nde dzenlenen Yarg ve Dnyas Sempozyumuna katlan Bakan Tun, burada yapt konumada, dnya ekonomisini ters yz eden pandemiyle beraber yksek enerji fiyatlar ve krediye eriim problemlerin, hammadde fiyatlarndaki art gibi durumlarn i dnyasn olumsuz ve kkten etkilediini syledi.
Trkiye’nin 50 binden fazla can kayb yaad 6 ubat depremlerinin de ekonomiyi etkilediini dile getiren Tun, Trk i dnyasnn bu problemlere kar yine retime, istihdama, yatrma odaklandn, ihracat rekorlar krmaya devam ettiini belirtti.
Ekonomi ve hukuk devleti ilikisine iaret eden Tun, “Bu lkede, her sabah evinden kan bir insan adaletin, hukukun gvenliini iliklerine kadar hissetmeye devam etmelidir. Eer hissetmiyorsa orada hukuk devletinden bahsetmek mmkn deildir. Kimse bilinmezlii sevmez, ngrszlkten hazzetmez. Her yatrmc kardeimiz kendini gvende hissedecei, keyfi uygulamalarla karlamayaca bir ortam arzular. Bir yerde bir yatrm varsa bir yerde ekonomiden sz ediliyorsa orada ana stun gvendir, ngrlebilirliktir.” diye konutu.
Tun, Trkiye’nin 21 yl nce 36 milyar dolar ihracat olan bir lkeden Cumhurbakan Recep Tayyip Erdoan liderliinde 250 milyar dolar aan bir ihracat potansiyeline ulaan bir lke haline geldiini kaydetti.
Bu baarnn yatrmclar ve bu ortam salayan hukuk gvenlii sayesinde olduunu vurgulayan Tun, “Birileri, bilerek ve kastl olarak nerelerde hazrland hepimizin malumu olan, szde hukuka gven endekslerinde lkemizi sonlarda gstermeye alyor. Hukukun H’sinin bile olmad, yargnn Y’sinin bile olmad, demokrasinin D’sinin bile olmad lkeleri maalesef lkemizin stnde gstererek, bir alg almas ierisinde bulunuyor. Geldiimiz noktada bu abalarnn beyhude olduunu, bunlara milletimizin itibar etmediini belirtmek isterim.” ifadelerini kulland.
“TM TEMEL NSAN HAKLARININ KORUNMASINI BLHASSA NEMSYORUZ”
Yatrm ortamnn daha da iyilemesi iin ok altklarn aktaran Tun, “Bunun yolunun temel insan hak ve zgrlklerin etkin bir ekilde korunmasndan getiini ok iyi biliyoruz. zellikle, mlkiyet hakk, adil yarglanma hakk, dnce ve kanaat zgrl olmak zere tm temel insan haklarnn korunmasn bilhassa nemsiyoruz. Yatrm ortamnn salanmasnda, dier bir ilke de gl demokrasidir. nsan hakk yoksa, demokrasi yoktur. Demokrasi yoksa zgr irade yoktur. Bunlarn btn yok olduunda, o lkede ekonomiden sz edilemez, yatrmdan sz edilemez.” deerlendirmesinde bulundu.
Bakan Tun, Cumhurbakan Recep Tayyip Erdoan’n liderliinde, bata i dnyasn ilgilendiren temel mevzuat an gereklerine, amzn ihtiyalarna uygun hale getirdiklerini dile getirerek, yle konutu:
“80 yldan bu yana uygulanan ama artk i dnyasnn, vatandamzn, milletimizin ihtiyacna cevap vermeyen ticaret kanunumuzu, borlar kanunumuzu, hukuk muhakemeleri kanunumuzu, ceza mevzuatmz yeniledik ve ceza adaletine daha uygun hale getirdik. Birok temel kanunumuz, hemen hemen tamamna yakn artk Avrupa’nn da dnyann da en ada, en yeni mevzuatna sahip oldu. Bunun yan sra zellikle ihtisas mahkemelerini kurduk, kurmaya devam ediyoruz. Darbe anayasasnda zellikle vesayeti anlay ortadan kaldrmaya ynelik sessiz devrim saylan reformlara da imza attk. Bilgi edinme hakkndan kiisel verilerin korunmasna, bireysel bavuru hakkndan Kamu Denetiliinin kurulmasna, kadn haklarndan ocuk haklarna varncaya kadar temel hak ve zgrlkleri glendiren reformlar hayata geirdik ve geirmeye devam ediyoruz. Anayasa Mahkemesi ve HSK’nin yapsn demokratik hukuk devleti ilkesine daha uygun hale getirilmesi noktasndaki anayasa deiikliini hayata geirdik. Anayasamzda ‘skynetim’ diye bir madde vard, bunu kaldrdk. Yine ‘darbeciler yarglanamaz’ diye bir madde vard, onu kaldrdk. Yani anayasamz o vesayeti anlaytan kurtarmann gayreti iinde olduk.”
“DEMOKRATK, SVL, ZGRLK BR ANAYASAYI YAPMAK ZORUNDAYIZ”
Bakan Tun,1982 Anayasasnn ilk metninde olmayan birok temel hak ve zgrlkleri glendiren reformlar yaptklarn, ancak Trkiye Cumhuriyetinin ikinci yzylnda yeni bir anayasa yaplmas gerektiini syledi.
Adalet Bakan Tun, “Eer biz dnyaya ‘Trkiye Yzyl’ damgasn vuracaksak, bir kere en st norm olarak bal olduumuz anayasamzn, darbeciler tarafndan yazlm bu anayasa yerine tm toplum kesimlerinin grlerinin alnd katlmc, demokratik, sivil, zgrlk bir anayasay yapmak zorundayz. Bu ayn zamanda bizim milletimize olan borcumuzdur.” diye konutu.
Anayasa yapm srecinin toplumsal uzlama gerektirdiini, bu uzlama salanmadan yeni anayasa yapmann mmkn olmadn vurgulayan Tun, TBMM Bakanlnn siyasi partilerle odalarla barolarla ve niversitelerle gemite yaplan birtakm uzlama giriimleri olduunu, belli noktalarda uzlama salanrken baz noktalarda tkanma yaandn hatrlatt.
Yeni yasama dneminde de tm kesimlerin dncelerinin alnarak TBMM’de yeni anayasa almasnn ve uzlamasnn baarlmas gerektiini dile getiren Tun, “nallah temennimiz milletimize olan bu borcumuzu cumhuriyetimizin ikinci yzylna girerken yerine getirmek nasip olur. Bunu inallah baarrz.” ifadelerini kulland.
“BLGE ADLYE MAHKEMELERNE DE HEDEF SRE KONULACAK”
Bakan Tun, yarg sisteminin daha iyi ilemesi iin getirecekleri yenilikleri anlatt.
Daha nce savclklar ve ilk derece mahkemeleri ile adli tp kurumu iin hedef sre uygulamasn balattklarn anmsatan Tun, imdi de blge adliye mahkemeleri iin bu uygulamay balatacaklarn, yargnn daha etkin, adil ve gecikmeden ilemesi iin gerekli tedbirleri almaya devam edeceklerini syledi.
Geciken adaletin adalet olmadn vurgulayan Tun, Anayasa Mahkemesine yaplan bireysel bavuru dosyalarnda zellikle yargdaki gecikmelerden dolay vatandan hakl serzenileri olduunu aktard.
Tun, “htiyaca gre ihtisas mahkemelerinin saysn artrmaya, blge adliye mahkemelerimizdeki gecikmelerin nne geebilmek iin bu mahkemelerimizi yeni daireler kurarak glendirmeye, alternatif uyumazlk zm yntemlerinin kapsamn geniletmeye, i dnyamzn ihtiyac olan arabuluculuk ve tahkim konusuna arlk vermeye devam edeceiz.” diye konutu.
“10 YILDA 4 MLYON 770 BN ARABULUCULUK BAVURUSU YAPILDI”
Hukuk uyumazlklarnda arabuluculua dikkat eken Bakan Tun, taraflarn dostane bir ekilde, barl bir yntemle uzlaarak haklarn az masrafla daha ksa srede kavumasn salayan bir yntem olduunu, bylece yargnn da i ykn azaltan, bu nedenle yargnn da kalitesine katk sunan bir mekanizma olduunu kaydetti.
Tun, 2013 ylnda ihtiyari arabuluculuk olarak Trk hukukuna giren, 2018 ylndan itibaren i hukuku, ticari davalar ve tketici davalarnda, dava art arabuluculuk olarak sistemin devam ettiini syledi.
Bakan Tun, geen aydan itibaren de kira uyumazlklar, komuluk hukukundan doan uyumazlklar, kat mlkiyetinden doan uyumazlklar, ortakln giderilmesinden doan uyumazlklar ve tarmsal hizmet szlemesinden doan uyumazlklarn zorunlu arabuluculuk kapsamna alndn hatrlatt.
Tun, 2013 ylndan bu yana arabuluculuktaki baarnn giderek arttn, bu baarda arabulucu olarak grev yapan avukatlarmzn byk rol olduunu, TOBB’un da gerek arabuluculuk merkezleri gerekse arabuluculuk eitimleriyle bu sisteme nemli katk sunduunu, kendisinin de arabuluculuk eitimini TOBB’da aldn, eitimde 89 gibi yksek bir puan elde ettiini syledi.
Arabuluculuk sistemine ilikin istatistiki bilgiler de paylayan Tun, 10 ylda 4 milyon 770 bin arabuluculuk bavurusu olduunu, bu bavurulardan 3 milyon 100 bininin, yani yzde 70’inin anlama ile sonulandn, bu orann ihtiyari arabuluculukta yzde 99, zorunlu arabuluculukta ise yzde 49 baar olduunu aktard.
Bir mahkemenin ylda 500 dava dosyasna bakabilecei dnldnde anlamayla sonulanan 3 milyon dosyann yargya intikal etmesi durumunda her yl 600 ilave mahkeme gerekeceini vurgulad.
“40 GNDE 4 BN 169 KRA UYUMAZLII ANLAMAYLA SONULANDI”
Bakan Tun, 1 Eyll’den itibaren kira uyumazlklarnda arabulucuya intikal eden 32 bin 197 dosyadan da grmeleri tamamlanan 4 bin 169 uyumazln anlamayla sonulandn dile getirdi.
Kira uyumazlklarnda 3 bin 15 uyumazln ise anlama salanamad iin mahkemeye intikal ettiini dile getiren Tun, anlama saysnn daha yksek olduunu syledi.
Bakan Tun, “Bunlar, kira ilikisinden doan uyumazlklarla ilgili arabuluculuk uygulamasnn ilk meyveleri. nmzdeki srete de arabuluculuk sisteminin kapsamn geniletmeye devam edeceiz.” dedi.
BOANMA DAVALARI N DE ARABULUCULUK SSTEM TARTIILACAK
Tun, 1 Kasm’dan itibaren aile hukukuna ilikin bir sempozyum yapacaklarn anlatarak, unlar syledi:
“Konuyu geni bir ekilde tartacaz, dediimizde hemen birtakm evreler Medeni Kanun ortadan m kaldrlacak, ne oluyoruz vesaire, birtakm kara propagandalarla da karlayoruz. Aile hukukundan kaynaklanan problemlerimiz yok mu? Aile mahkemelerinde devam eden davalarla ilgili, o uzun sren boanma davalaryla ilgili, boanmann hukuki sonularyla ilgili problemler yok mu? Var. Peki problemleri kim tartacak? Yarg dnyamz, Adalet Akademimiz bu konuda nclk ederek bir sempozyum balatyor ve yurt dndan da hukukularmz, akademisyenler gelecek. Yine lkemizin bu alandaki saygn hukukular, yarg mensuplarmz ve uygulayclar bu sempozyuma katlarak, aile hukukuna ilikin de bir almay gerekletireceiz. Orada kacak sonular, aile hukukunda da bir arabuluculuk messesesiyle ilgili bir gr birlii sz konusu olduunda, elbette ki hi ekinmeden bu anlamdaki admlarmz da atmak ve bu takdiri de Trkiye Byk Millet Meclisi’ndeki milletvekillerine de sunmak isteriz. Arabuluculuk siteminde taraflar deil her iki taraf kazanyor. Toplum kazanyor, toplumsal huzur ve bar kazanyor. En nihayetinde insanmz kazanyor, milletimiz kazanyor.”
“ARABULUCULUK SSTEMNE DNYA ARENASINDA DA DAHL OLMALIYIZ”
Bakan Tun, bal bana bir ticari sulh ve uzlatrma szlemesi olan Singapur Szlemesine deinmek istediini belirterek, Trkiye’nin dnyadaki konumu ve ekonomik ilikilerini dnerek uyumazlklarn barl zm iin arabuluculuu uluslararas boyutta da gelitirmek istediklerini ifade etti.
Ticaretin ve yatrmn corafi olarak snrlanamayacan vurgulayan Tun, unlar kaydetti:
“O zaman arabuluculuk sistemine dnya arenasnda da dahil olmalyz, dedik. Bu dncemizi hayat geirmek iin Singapur Konvansiyonunu ilk imzalayan lkeler arasnda yerimizi aldk. Bylece uluslararas yatrmlara ev sahiplii yapmak veya yatrmcmzn uluslararas yatrmnn kolaylamas asndan nemli bir adm attk. Arabuluculuk alannda uluslararas alanda byk ilgi gren konvansiyonu, bu gne kadar 55 lke imzalad. Sayn Cumhurbakanmzn onay ve Meclisimizin de uygun bulmasyla Singapur Szlemesi 11 Nisan 2022’de lkemizde yrrle girdi. Bylece, uluslararas ticaret alannda da kazan-kazan ilkesi dorultusunda barl zm yolunda biz de varz dedik. Artk arabuluculuk sonucunda yaplan sulh anlamas, bir mahkeme veya hakem kararyla erhine gerek olmakszn, szlemeye taraf tm lkelerde geerli olacak.”
“1 MLYON 91 BN 95 E-DURUMA YAPILDI”
Trkiye’nin yargda dijital dnm de gerekletiren lkeler arasnda adn en tepeye yazdrmak iin gayret ettiklerini belirten Tun, bu kapsamda en nemli admlardan birinin de e-duruma sistemi olduuna syledi.
Tun, avukatlarn hukuk mahkemelerindeki durumalara sesli ve grntl katlm salayan e-duruma sistemi uygulamasnn balad 15 Eyll 2020’den bugne kadar toplam 1 milyon 91 bin 95 e-duruma yapldn, sistemi bugne kadar 2 bin 666 mahkemede faal hale getirdiklerini kaydetti.
Ticari hayatn arklarnn daha hzl dnmesi iin e-tebligat uygulamasna geerek hem zamandan hem masraftan hem de kattan nemli bir tasarruf saladklarn dile getiren Tun, 1 Ocak 2019’dan beri 173 milyon 818 bin 72 adet elektronik tebligat gnderildiini ve 6 bin 102 ton kat tasarrufu gerekletiini, yargda hzn, gvenin ve kalitenin artrldn syledi.
Tun, Cumhurbakan Erdoan tarafndan kamuoyuyla paylalan Orta Vadeli Programda hem “hukuk gvenlii” ilkesine vurgu yaplp alternatif uyumazlk zm yntemlerinin glendirilmesine ilikin hedeflerin de ortaya konulduunu ifade etti.
Adalet Bakan Ylmaz Tun, unlar kaydetti:
“Bu kapsamda gelecekte stanbul’un dnya apnda bir finans merkezi olabilmesinin hukuki alt yapsn salayan stanbul Tahkim Merkezinin yapsnn glendirilerek kresel grnrlnn artrlmas, yatrm ortamn etkileyen mevzuat deiikliklerinde ngrlebilirlii artrmaya ynelik zel sektrle kamu kurumlar arasndaki koordinasyonun salanmas hususlar bata olmak zere i ve yatrm ortamnn iyiletirilmesine ve hukuki ngrlebilirliinin glendirilmesine ynelik admlarn kararllkla atlaca ifade edilmitir.”
Sempozyumun alnda TOBB Bakan Rifat Hisarcklolu ve TO Bakan ekib Avdagi ve Adalet Bakanl Hukuk leri Genel Mdr Hakan ztatar da konuma yapt.