Sanayi ve Teknoloji Bakanlndan yaplan aklamada, Trkiye’nin insanl ilk uzay grevinde yaplmas planlanan bilimsel deneylere ilikin bilgi verildi.
Deneyler iin bir ar yaynland belirtilen aklamada, bu arya gelen cevaplarn Trkiye Uzay Ajans (TUA) ve TBTAK Uzay uzmanlarndan oluan komisyon tarafndan deerlendirildii ifade edildi.
Aklamada, Trkiye’nin ilk astronotu Gezeravc’nn yapaca deneylere ilikin u bilgiler paylald:
“TBTAK Marmara Aratrma Merkezi (MAM) tarafndan gelitirilen UYNA deneyiyle yksek scaklklara dayankl, yksek mukavemetli alamlarn retilmesi almas, KIBO modlnde bulunan ELF kullanlarak gerekletirilecek. Ergitme ve katlama prosesleri srasnda termofiziksel ve kristal bymesi gibi zellikler zerinde yer ekimsiz ortam etkileri aratrlacak. Bunun, Trkiye’nin uzay, havaclk ve savunma sanayisi iin yeni nesil malzeme gelitirme kabiliyeti kazanmasnda nemli katks olmas hedefleniyor.
TBTAK MAM tarafndan gelitirilen ikinci proje gMETAL deneyiyle kimyasal tepkimesiz koullarda, kat paracklarla akkan ortam arasnda homojen bir karmn oluturulmasna yer ekiminin etkisi aratrlacak. Bylece uzay aralarnn itki sistemlerinin daha verimli hale getirilmesi salanacak.
Boazii niversitesi tarafndan gelitirilen UzMAn deneyiyle dnyada zorlu koullara adapte olan mikroalg trlerinin yer ekimsiz koullar altnda byme ve dayankllk testlerinin gerekletirilmesi, metabolik deiikliklerinin incelenmesi, karbondioksit (CO2) yakalama performanslarnn ve oksijen (O2) retim kabiliyetlerinin belirlenmesi iin bilim misyonu orta TBTAK MAM ile yaam destek sistemi gelitirilmesi hedefleniyor.
Ege niversitesi tarafndan gelitirilen EXTREMOPHYTE deneyiyle uzayda ve yeryznde yetitirilen ve de tuz stresine maruz braklan A. thaliana ve S. parvula bitkilerinde yeni nesil dizilemeyle (RNA-seq) transkriptomun ortaya konulmas ve mikro yerekiminde glikofitik ve halofitik bitkilerin tuz stresine verdikleri baz fizyolojik ve molekler yantlarn karlatrlmas planlanyor.
Ankara niversitesi tarafndan gerekletirilen METABOLOM aratrmasyla, uzay koullarnn insan sal zerindeki olumsuz etkilerinin ortaya karlmas amalanyor. Bu olumsuz etkilerin azaltlmasna ynelik, uzay grevine katlan astronotun, uzay ortam koullarnn etkisiyle gen ekspresyonlarnda ve metabolizmalarnda gerekleen fizyolojik ve biyokimyasal deiimlerin incelenmesi ngrlyor. almayla, vcuttaki sistem apndaki deiikliklerin uzay yolcularnn salna ynelik olas risk faktrlerinin anlalmasnda yeni bilgiler salanmas amalanyor. almann dnyada var olan hastalklar iin yeni tedaviler ve nleyici tedbirlerin gelitirilmesinde faydal olabilecei de dnlyor.
Hacettepe niversitesi tarafndan gelitirilen MYELOD deneyiyle uzay misyonu katlmclarnn maruz kalaca yolculuk ve uzay koullar, kozmik radyasyon hasarnn immnolojik olarak ‘miyeloid kkenli basklayc hcreler (MKBH) dzeyinde llmesi ve deerlendirilmesi hedefleniyor.
skdar niversitesi tarafndan gelitirilen MESSAGE deneyiyle yer ekimsiz ortamdan etkilenen henz ilevi kefedilememi genlerin tespit edilmesi ve uzay grevlerinde, baklk hcrelerinden hangilerinin yer ekimi tarafndan direkt olarak etkileneceinin, CRISPR gen mhendislii yntemleriyle belirlenmesi amalanyor.
Yldz Teknik niversitesi tarafndan gelitirilen ALGALSPACE deneyiyle uzayda, Antarktik ve lman blge mikroalglerinin byme verileri karlatrlarak, literatrde ilk kez kutup alglerinin uzayda kullanmna ynelik bir alma gerekletirilecek. Uzayda algler, CO2’den O2 rejenerasyonu, ek gda temini, su iyiletirme, yaam destek alanlarnda kullanlmak amalaryla aratrlacak.
Ayn niversite tarafndan gerekletirilen CRISPR-GEM deneyiyle insanln uzaydaki gelecei iin almas gereken en byk engellerden olan uzun sreli uzay grevlerinde srdrlebilir bir sistemin salanamamas sorununu zmek amacyla tasarlanan biyorejeneratif yaam destek sistemlerinin iskeleti olan bitkilerin, uzay grevi srasnda meydana gelen biyolojik ve biyolojik olmayan stresler karsndaki savunma mekanizmalarnn anlalmas ve gelitirilmesine ynelik molekler biyolojinin modern gen dzenleme tekniklerinden CRISPR’in mikro yer ekimi ortamda bitkiler zerindeki etkinliinin aratrlmas amalanyor.
Mu Bilim ve Sanat Merkezi rencilerince hazrlanan PRANET deneyiyle propolisin mikro yer ekimi ortamndaki bakteriler zerindeki etkisi aratrlacak. Kontrol ve deney gruplar oluturularak propolisin anti bakteriyel etkisi test edilecek, sonularn yer ekimli ortamla benzer sonular verip vermeyecei karlatrlacak.
Hali niversitesince yaplan VOKALKORD deneyiyle solunum sistemi fizyolojisi iinde akll saat yapay zeka desteiyle seste meydana gelen frekans deiiminden rahatszlklarn tespit edilmesi ve yer ekimsiz ortamn etkilerinin insan sesi zerine etkilerinin aratrlmas planlanyor.
Nianta niversitesince gerekletirilecek OKSJEN SATURASYONU deneyiyle, yapay zeka desteiyle verilen havann oksijen seviyesini hesaplayarak dk yer ekiminin sebep olduu farkllklar ve rahatszlklarn tanmlanmas hedefleniyor.
TBTAK UZAY tarafndan gerekletirilen MYOKA deneyiyle ilk Trk uzay yolcusu, istasyonda elektronik kart zerine kurunsuz bileen montaj gerekletirecek. Uzay grevi sonras dnyaya getirilecek elektronik kartlar TBTAK UZAY tarafndan ayrntl incelemeye tabi tutularak mikro yer ekiminin kurunsuz lehimleme srecine etkileri bilim dnyasnn kullanmna sunulmak zere raporlanacak.”