Enstitden bilim insanlar, Alemdar 2 gemisi ile Marmara Denizi’nde oksijen, scaklk, mevsim etkileri ve denizin gncel durumunu inceledikleri yaz seferini tamamlad. Sefer kapsamnda denizin 100’e yakn noktasndan rnekler alnarak analizler yapld.
Elde edilen ilk bulgular paylaan stanbul niversitesi Deniz Bilimleri ve letmecilii Enstits Mdr Prof. Dr. Cem Gaziolu, fiziksel, kimyasal ve biyolojik rneklemeler iin baz zel blgeler setiklerini belirterek, “Buralardan daha fazla veri salamak iin zel amandra sistemleri de kurmay dnyoruz. Bylece srekli bu noktalardan rnek alarak ofis ortamnda deerlendirebileceiz.” dedi.
Yaptklar rneklemelerin Marmara Denizi’nin temmuz ayna ait deerleriyle ilgili son derece nemli bilgiler saladn anlatan Gaziolu, “st tabakadaki prosesleri anlamamz salayacak uygulamalar gerekletirdik. Marmara Denizi oksijen sknts olan bir deniz, st tabakalarnda oksijen tketimi yksek ve oksijen miktar gittike dyor. Arzu etmediimiz seviyelere kadar indiini grdk. Alt tabakadaki Akdeniz suyunu temsil eden suda da oksijen deerlerinde istemediimiz ama beklediimiz sonular var.” ifadelerini kulland.
Denizin st katmannda biyolojik faaliyetlerin yksek olduunu aktaran Gaziolu, yle devam etti:
“Beklentimiz, bunun oksijeni ykseltmesi ynndeydi ama ortamda bulunan kimyasallar bu canll ok besleyemiyor. Bu kendi iinde iyi bir ey olabilir ya da biyolojik olarak baz organizmalarn oradaki kimyasallar ar tkettii sonucu da kabilir. Grdmz oksijeni ilk tabakada tketen bir proses var. Bu tketim ilk ksmdan diplere doru giderek Akdeniz suyuna yaklatka ok kritik seviyelere kadar iniyor. Bu beklediimiz ve arzu ettiimiz bir ey deildi. Aadaki dk seviyedeki oksijen ise beklediimiz ama arzu etmediimiz bir eydi.”
Gaziolu, bu yl hava scaklndaki artn ge ama iddetli baladna ve Marmara Denizi’nin Karadeniz gibi soumadna dikkati ekerek, “lk 25 metrelik katmanda bunu grebiliyoruz, yani Marmara Denizi’nin ok souyamadn scak kaldn gryoruz. Artan scakln sonraki seneye de bir transferi sz konusu. Bunu besleyen Karadeniz, s transferini buraya aktaryor. Oksijen sknts vard, snma da sknt haline geldi. Yzeyde 24-25 dereceleri ltk, beklentimiz 22-23 dereceydi. Scaklk austos aynn sonuna doru art trendini sonlandrd.” diye konutu.
Marmara’da alnan tedbirlerin bir anda karlk vermesinin ok kolay olmayaca grn paylaan Gaziolu, tedbirlerin artrlarak devam etmesi gerektiini vurgulad.
“28 METRE CVARINDA OKSJEN MNMUM SEVYEDE”
stanbul niversitesi Deniz Bilimleri ve letmecilii Enstits retim yesi Do. Dr. Fuat Dursun da lm yaptklar istasyonlarda benzer veriler elde ettiklerini dile getirdi.
Dursun, “zellikle 28 metre civarnda oksijenin minimum seviyede, litrede 1 ila 1,5 miligram olduunu grdk. Bu ilk verilerle tek bana deerlendirebileceimiz bir ey deil. Aldmz klorofil, besin a ve fitoplanktonla bu oksijen seviyesine hangi faktrler neden olabiliyor, bunun yantn analizler sonras vermemiz mmkn. Bizim denizlerde en dk oksijen seviyesi olarak litrede 5 miligram bir seviyemiz var, bizim ltmz deerler ise litrede 1,5 miligram. Bunlar karlatracak olursak bir riskin varlndan sz etmemiz mmkn.” deerlendirmesinde bulundu.
Oksijenin deniz canllar iin yaam kayna olduuna iaret eden Dursun, unlar kaydetti:
“Denizlerdeki oksijenin temel reticileri fitoplankton dediimiz mikroskobik canllar. Seferimizde bunlarn zerine aratrmalar yapyor, olduklar maksimum derinliklerde rneklemeler yapp bunlarn hangi trler olduunu belirlemeye alyoruz. Oksijen dkl fitoplanktonla beslenen canllar, dier balklar ve memelilere kadar bir zincir oluturduu iin tm ekolojik seviyede olumsuz sonular olacaktr.”
“EKOSSTEMN BTNNN DEMNE SEBEP OLABLYOR”
stilac yabanc trlere de deinen Dursun, zellikle iklim deiikliinin etkisi ve kresel snma ile daha nce karlamam olduklar trlerin Trkiye denizlerine giri yaptklarn aktard.
Dursun, bu trlerin deien iklim koullarna adaptasyonla denizlerde daha fazla kalabildiklerinin altn izerek unlar ifade etti:
“Bu, ekosistemin btnnn deiimine sebep olabiliyor. Baz yabanc trler gemilerin balast sularyla lkemize girebiliyor ve kresel iklim deiikliinin etkisiyle yaanan snma ile geldikleri blgedeki koullara ulatklar zaman buras da onlar iin yaam ortam oluyor.
Normalde bir trn ar oalmas 1 hafta 10 gn srecekken bu, scaklk koullarnn deimesiyle beraber 20-25 gn bulabiliyor. Bu da ekosistemin deimesi asndan bir potansiyel yaratyor. Deniz hzl bir ekilde snmaya balad. Bu, ekosistemi ok ksa srede deitirebilecek bir olgu. Bu mevsimler arasnda daha nceden olmayan keskin farklar, trlerin deiimleri asndan ekosistemin zerindeki basky artryor.”